Οι πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου ξεχώρισαν από τον πίθηκο πριν από 4,5 εκατομμύρια χρόνια περίπου και ο ανατομικά σύγχρονος άνθρωπος εμφανίστηκε πριν 150.000 χρόνια. Τότε ο άνθρωπος ήταν κυνηγός και τροφοσυλλέκτης και επιβίωνε κυνηγώντας και μαζεύοντας ότι μπορούσε. Η γεωργία εμφανίστηκε τα τελευταία 10.000 χρόνια, όχι ταυτόχρονα. Στην Εγγύς Ανατολή το 8500 πΧ, στην Κίνα το 7500 πΧ και στην Αμερική το 3500 πΧ.
Μολονότι καταλαβαίνουμε ότι ο άνθρωπος εξημέρωσε ζώα και φυτά , αυτό που μας διαφεύγει είναι το γιατί το έκανε. Αυτό το ‘μυστήριο’, είναι όντως μυστήριο γιατί αυτή η μετάβαση δεν ωφέλησε τον άνθρωπο, ούτε διατροφικά ούτε γενικά, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι ανθρωπολόγοι. Κάποιοι ανθρωπολόγοι έχουν χαρακτηρίσει αυτή τη μετάβαση ως το μεγαλύτερο λάθος στην ιστορία του ανθρώπου. Το «γιατί» είναι ενδιαφέρον. Η ζωή του κυνηγού-τροφοσυλλέκτη ήταν πολύ πιο ευχάριστη από αυτή του γεωργού. Δούλευε 12-14 ώρες την εβδομάδα. Παλιότερα πιστεύαμε ότι η μετάβαση από κυνηγός-τροφοσυλλέκτης σε γεωργό απελευθέρωσε τον άνθρωπο από τη σκληρή ζωή. Στην πραγματικότητα συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Είναι λιγότερο παραγωγική, αν υπολογίσει κανείς την ποσότητα τροφής που παράγεται ανα ώρα εργασίας. Άρα η γεωργία απαιτεί μεγάλο κόπο. Οι θεωρίες για τα αίτια της μετάβασης είναι πολλές. Πρέπει να ήταν αποτέλεσμα συνδυασμού παραγόντων .
Ένας από τους βασικούς φαίνεται να ήταν η κλιματική αλλαγή. Γύρω στο 9500 πΧ το κλίμα έγινε θερμότερο και πιο σταθερό, κάτι που επέδρασε στην ανάπτυξη της Γεωργίας. Όμως αυτό ήταν μια αιτία γιατί αν εξαρτιόταν από το κλίμα η εμφάνιση της γεωργίας, θα είχε αναπτυχθεί παντού ταυτόχρονα. Άλλη αιτία φαίνεται να ήταν η μείωση των μεγαλόσωμων θηραμάτων. Σε κάθε περίπτωση έχει φανεί ότι ο άνθρωπος κυνηγός-τροφοσυλλέκτης είχε καλύτερη υγεία από τον γεωργό γιατί είχε καλύτερη φυσική κατάσταση σε γενικές γραμμές.
Φαίνεται όμως ότι η έννοια της ατομικής ιδιοκτησίας, που αναπτύχθηκε με την Γεωργία αργότερα, ήταν πιο κοντά στη φύση του ανθρώπου. Δεν άργησε να γίνει αποδεκτό ότι δεν έχει νόημα να αποκτήσει κανείς αντικείμενα κύρους αν πρόκειται να τα μοιραστεί. Έτσι άρχισε να αναδύεται μια μορφή κοινωνικής ιεραρχίας στην οποία κάποιοι ήταν πλουσιότεροι από άλλους.
Τα ήμερα ή εξημερωμένα φυτά από τη Γεωργία, είναι ανθρώπινες επινοήσεις. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το καλαμπόκι. Στην άγρια μορφή του ήταν ένα κοινό αγρωστώδες, όμως ο άνθρωπος γεωργός, επιλέγοντας και διαιωνίζοντας κάποιες τυχαίες μεταλλάξεις το μεταμόρφωσε σε ένα γίγαντα που δεν μπορεί να ζήσει μόνος του στη φύση. Ο πρόγονος του καλαμποκιού ήταν το τεοσσίντε ένα πεπλατυσμένο στάχυ που προστατεύεται από ένα σκληρό περίβλημα, το λέπυρο. Το μέγεθος του λεπύρου καθορίζεται από ένα γονίδιο το tgaI, μια τυχαία μετάλλαξη του οποίου, αφήνει τους κόκκους εκτεθειμένους. Αυτό τράβηξε την προσοχή των τροφοσυλλεκτών που μάζεψαν τους σπόρους , τους έσπειραν επειδή τους βόλευε για να μην αφαιρούν τον λέπυρο που ήταν βάσανο και έτσι σιγά-σιγα βελτίωναν το πρώτο καλαμπόκι για να φτάσουμε στο σημερινό.
Αυτό συνεχίζεται και σήμερα. Στον πλούτο των Εθνών, που πρωτοεκδόθηκε το 1776, ο Ανταμ Σμίθ παρομοίασε τις αθέατες δυνάμεις της αγοράς , που ενεργούν πάνω στον άνθρωπο χωρίς να γίνονται αντιληπτές, με ένα αόρατο χέρι. Έτσι μπορούμε να παρομοιάσουμε την επίδραση της τροφής στην ιστορία σαν ένα αόρατο πιρούνι που κινεί τον άνθρωπο και του αλλάζει τη ζωή του και την ιστορία του, χωρίς να το αντιλαμβάνεται. Θα δούμε λοιπόν την ιστορική επίδραση της τροφής παντού. Πράγματι η τροφή ήταν βασικό υλικό της ανθρώπινης ιστορίας. Ήταν η βάση των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, της οργάνωσης των κοινωνιών, και των παντός είδους συγκρούσεων.
Η κρίση που θα περάσουν οι χώρες το επόμενο διάστημα (κυρίως της Δύσης παρόλο που έχουν λίγα θύματα ορισμένες), θα έχει να κάνει και με την αλλαγή του αναπτυξιακού προτύπου της κάθε χώρας. Τι εννοώ; Μιλάμε πολύ για το εθνικό μας προϊόν που είναι η φέτα. Είναι όντως, αλλά δείτε και το εξής: Η Ελλάδα από τις εξαγωγές της φέτας έχει έσοδα περίπου 350 εκατ. ευρώ το έτος. Ξέρετε πόσα δίνουμε για εισαγωγές γαλακτομικών-τυροκομικών –κρεατοσκευασμάτων; 2,7 δις. Έπρεπε μια χώρα με την μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στην Ευρώπη να έχει τέτοια μεγάλη διαφορά στο ισοζύγιο;? Σαφώς και όχι. Άρα είναι ευκαιρία να ξαναδούμε τι κάναμε στραβά και να προβληματιστούμε για την επόμενη μέρα.
