"ΝΟΣΤΑΛΓΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΛΑΡΙΣΑ" - Η οδός Κύπρου (Μέρος Γ)

Γράφει ο Θωμάς Κυριάκος

ΜΕΡΟΣ Β

Η πλατεία Θέμιδος χιονισμένη. Χρονολογία: αρχές του 1930.

Στη φωτογραφία αποτυπώνεται η βορειοδυτική γωνία της πλατείας Θέμιδος. Από αριστερά συναντάμε, το προπολεμικό νεοκλασικό κτίριο του τοπικού υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας. Αμέσως μετά, στη βορειοδυτική πλευρά, ήταν ένα διώροφο κτίσμα, στο ισόγειο φιλοξενούνταν, εκείνη την εποχή, το κατάστημα αποικιακών «Η ΚΡΗΤΗ» του Κωνσταντίνου Μακρυγιάννη, ενώ στο όροφο λειτουργούσε το ξενοδοχείο «ΟΛΥΜΠΟΣ» ιδιοκτησίας Χαράλαμπου Βουζίκα. Κατά τη διάρκεια του σεισμού της 1ης Μαρτίου 1941 καταστράφηκε ολοσχερώς από τον σεισμό, αναγκάζοντας τον ιδιοκτήτη του να μεταφέρει την επιχείρηση σε νέο κτίριο, στην βορειοδυτική γωνία των οδό Κούμα και Ρούσβελτ (εκεί υπάρχει σήμερα στο ισόγειο κατάστημα καλλυντικών). Στο βάθος διακρίνεται στην περιοχή του Φρουρίου το προπολεμικό ρολόϊ.

Ακολουθεί το ισόγειο κτίριο στη γωνία των οδών των Αλεξάνδρας τότε (Κύπρου σήμερα) και Ακροπόλεως, μετέπειτα Βασιλίσσης Σοφίας (νυν Παπαναστασίου). Στο ισόγειο κτίσμα υπήρχε το φαρμακείο Ζησιάδη «Σαντράλ». Τελευταίο στη φωτογραφία διακρίνεται το ξενοδοχείο «Το Στέμμα», το παλαιότερο απ’ όλα τα κτίσματα της φωτογραφίας. Κατασκευάσθηκε ως Δημοτικό Ξενοδοχείο το 1887, επί Δημαρχίας Διον. Γαλάτη, για να καλύψει τις ανάγκες της πόλης για ένα πολυτελές κατάλυμα. Το 1897 κατά τη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού πολέμου φιλοξένησε όλους τους ξένους πολεμικούς ανταποκριτές που κάλυπταν τα τεκταινόμενα. Κατά τη διάρκεια της θητείας του Δημάρχου Μιχ. Σάπκα (1914~17) το ξενοδοχείο, μετά από διαγωνισμό, πουλήθηκε στους Αφούς Πολύζου από το Συκούριο.

Η βορειοδυτική πλευρά της κεντρική πλατείας. Χρονολογία: 1950 περίπου. Φωτογράφος: Nικ. Στουρνάρας.

Την Άνοιξη του 1941 ο σεισμός και οι βομβαρδισμοί επέφεραν σημαντικές ζημιές στο κτίριο. Μεταπολεμικά κατεδαφίστηκε ο επάνω όροφος και έμειναν σε χρήση μόνο τα καταστήματα του ισογείου.

Από το βιβλίο «Άρης Κωνσταντινίδης – Μελέτες και κατασκευές», εκδόσεων ΑΓΡΑ, του 1992, σελ. 60.

Η ύπαρξη του καταστήματος «Κουτσίνα» στην οδό Κύπρου δεν ήταν γνωστή μέχρι την κοινοποίηση της συγκεκριμένης σελίδας σε διαδικτυακό ιστότοπο αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. Η σελίδα προέρχεται από το βιβλίο του Αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη «Μελέτες και κατασκευές», όπου πληροφορούμαστε ότι σχεδίασε ένα κατάστημα για λογαριασμό του Ανδρέα Κουτσίνα, το 1955. Το κατάστημα κατασκευάστηκε και λειτούργησε την ίδια χρονιά ή αρχές της επόμενης, καθώς η ύπαρξη του επιβεβαιώνεται από διαφημιστική καταχώρηση στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», στις 15 Απριλίου 1956, όπου αναφέρεται:

«ΚΟΥΤΣΙΝΑΣ-ΛΑΡΙΣΑ. Το γεγονός της ημέρας!! Τα 85 χρόνια του οίκου Κουτσίνα. Επ΄ ευκαιρία του εορτασμού θα πωληθούν όλα τα είδη εις τιμάς καταπληκτικώς χαμηλάς.»

Σύμφωνα με τα σχέδια και τις φωτογραφίες μοιάζει με μια πρόχειρη, ξύλινη, λιτή κατασκευή, σαν εκθεσιακό περίπτερο. Η θέση του προσδιορίζεται στο χώρο που βρισκόταν το παλιό ξενοδοχείο «Στέμμα», σύμφωνα με την μεσαία φωτογραφία στο κάτω μέρος της σελίδας 60 του βιβλίου. Δυστυχώς, δεν κατέστη δυνατόν να εντοπιστεί κάποια φωτογραφία του καταστήματος με την ταμπέλα του «Κουτσίνα». Το συγκεκριμένο κτίσμα το συναντάμε, χρόνια αργότερα, όπως η φωτογραφία που ακολουθεί, με διαφορετική ταμπέλα στην πρόσοψη και διαφορετικό αντικείμενο.

Πρόσκοποι σε παρέλαση της 25ης Μαρτίου του 1963~4 στην οδό Κύπρου, πριν την Παπαναστασίου. Από το αρχείο των Προσκόπων. Στα δεξιά μας το κατάστημα που δημιούργησε ο Κουτσίνας το 1955~6.

Θερμή παράκληση αν γνωρίζετε κάτι περισσότερο για το κατάστημα ή έχετε στην κατοχή σας κάποια φωτογραφία, που να εικονίζεται το κατάστημα «Κουτσίνα», παρακαλώ να έρθετε σε επικοινωνία μαζί μου.

Κεντρική πλατεία Λάρισας, οδός Κύπρου. Χρονολογία: Αρχές της δεκαετίας του ΄70.

Μια βραδινή λήψη της οδού Κύπρου. Η λήψη της φωτογραφίας είναι από τη γωνία των Οδών Κύπρου και Μεγ. Αλεξάνδρου, από το ξενοδοχείο ΟΛΥΜΠΙΟΝ. Απέναντι βλέπουμε την ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, δεξιά η Λέσχη Αξιωματικών, με το παλιό κτίριο της Ιονικής (νυν ALPHA). Η φωτογραφία είναι στις αρχές της δεκαετίας του 1970, γιατί σύμφωνα με την φωτεινή επιγραφή στο κτίριο της Λέσχης ήταν ακόμη δικτατορία στη χώρα.

Διασταύρωση των οδών Κύπρου με Παπαναστασίου, πίσω είναι η βορειοανατολική πλευρά. Χρονολογία: 1966. Η φωτογραφία παραχωρήθηκε από την Ένωση Αποστράτων της ΕΛΑΣ στη Φωτοθήκη Λάρισας.

Παραμονές των γιορτών οι πολίτες συνήθιζαν να αφήνουν πεσκέσια (δώρα) στα “βαρέλια” των τροχονόμων. Ήταν παραμονή Χριστουγέννων του 1966 όταν ο τροχονόμος Τσίγκας Κων/νος περικυκλώθηκε από διάφορα δώρα. Βλέπουμε ζωντανές γαλοπούλες, λαγό, νταμιτζάνες με κρασί, τελάρα, κονιάκ ΜΕΤΑΞΑ, κουτιά τυλιγμένα μέχρι και θερμάστρα!

Η ληστεία στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο Λάρισας. Χρονολογία: Ιούλιος 1974.

Εφαπτόμενο με το κτίριο της ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ υπήρχε ένα μικρό ισόγειο κτίσμα όπου στεγαζόταν, έως τις αρχές του 1990 περίπου, το «ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΙΟ». Μετά την κατασκευή της απέναντι πολυκατοικίας, δίπλα στην «ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ», μεταφέρθηκε για μερικά χρόνια, πριν την οριστική του μεταφορά στην οδό Παναγούλη με Οικ. Εξ Οικονόμων.

Ένα πρωινό του Ιουλίου του 1974 το κέντρο της πόλης αναστατώθηκε γιατί σημειώθηκε μια ληστεία. Όπως ανέφερε το ρεπορτάζ τοπικής εφημερίδας: «Στις 12 παρά 10′ νεαρός με καρρώ υποκάμισον πήρε 250.000 δρχ και έφυγε σαν κύριος…»
Σύμφωνα με διαδώσεις της εποχής διέφυγε από την πόλη με το τρένο!

Οδός Κύπρου με Μανωλάκη, η Ιταλική σημαία υψωμένη στο κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος το οποίο χρησιμοποιούσαν οι Ιταλοί ως Διοικητήριο. Χρονολογία: Ιούνιος 1941.

Στο χώρο αυτό υπήρχε η κατοικία του Ιωάννη Χολέβα, εκ των ιδιοκτητών της τοπικής Τράπεζας Μαρκατά-Χολέβα. Μετά τη χρεωκοπία της τράπεζας το κτίριο περιήλθε στην κυριότητας της Τραπέζης της Ελλάδος, η οποία το κατεδάφισε και στη θέση του οικοδομήθηκε το κτίριο που στεγάζει έως και σήμερα το υποκατάστημά της. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής το κτίριο επιτάχθηκε αρχικά από τους Γερμανούς και στη συνέχεια παραχωρήθηκε, το κτίριο και η διοίκηση της πόλης, στους Ιταλούς.

Τις πρώτες ημέρες της Ιταλικής Κατοχής στη Λάρισα, την προσπάθεια παραλαβής του κτιρίου και της Διοίκησης της πόλης από τους Γερμανούς, περιγράφει με γλαφυρό τρόπο σε άρθρο του στην εφημ. «ΛΑΡΙΣΑ» ο Κώστας Περραιβός, στις 28 Ιουνίου 1971:

« Ήταν αρχές Ιουνίου όταν έκανε την παρουσία της στην πόλη μας μια μικρή δύναμη Ιταλών με μια διμοιρία καραμπινιέρων. Επικεφαλής ήταν ένας ταγματάρχης και των καραμπινιέρων ένας ανθυπασπιστής. Ήρθαν και παρατάχθηκαν έξω από την Τράπεζα Ελλάδος, όπου ήταν εγκατεστημένη η Γερμανική Στρατιωτική Διοίκηση. Όσοι συνέβαινε να περνούν την ώρα εκείνη από κει, πήραν μια ιδέα της εκτιμήσεως που έτρεφαν οι Ναζίδες για τους συμμάχους τους. Ο Ιταλός ταγματάρχης μόλις παρέταξε το τμήμα του προχώρησε για να μπει στην Τράπεζα της Ελλάδος και να αναφέρει προφανώς ότι ήρθε να παραλάβει τη διοίκηση της πόλεως. Ο Γερμανός σκοπός του εμπόδισε την είσοδο και κάλεσε από το εσωτερικό έναν λοχία στον οποίο κάτι είπε. Ο λοχίας, χωρίς να δώσει καν σημασία στην παρουσία του Ιταλού ταγματάρχη αποσύρθηκε και ύστερα από λίγο ξαναεμφανίσθηκε ουρλιάζοντας:

-Ράους, ράους.

Ο ταγματάρχης ήταν γερμανομαθής και κάτι του έλεγε, αλλά ο λοχίας αναψοκοκκίνισε και ύψωσε τον τόνο της φωνής του:

-Παρτί, παρτί και συνέχισε να ουρλιάζει.

Αργότερα μάθαμε από του Έλληνες διερμηνείς ότι ο Γερμανός διοικητής παρεξηγήθηκε, διότι είχε την αξίωση να εμφανισθεί και να παραλάβει τη διοίκηση τουλάχιστον κάποιος Ιταλός στρατηγός και διέταξε να διώξουν τον ταγματάρχη και τους στρατιώτες του. Καθώς οι Ιταλοί αποχωρούσαν βρήκαν την ευκαιρία οι περίεργοι Λαρισινοί που είχαν συγκεντρωθεί και παρακολούθησαν το θέαμα, να πατήσουν μια άγρια πρόγκα του κοκορόφτερου «Αλπίν». Μόλις ξεκίνησαν να φύγουν ντροπιασμένοι ακούστηκε ένα τρανταχτό:

-Αέρα, αέρα.

Οι Γερμανοί που άκουσαν τις φωνές και βγήκαν έξω, μόλις έμαθαν από τους διερμηνείς τι είχε συμβεί, έσκασαν στα γέλια και άρχισαν να φωνάζουν κι’ αυτοί:

-Αέρα, αέρα

Και τότε δεν έμεινε σε κανέναν η αμφιβολία ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο συμμάχων του Άξονα ήταν πράγματι …εγκάρδιες.»

Το βράδυ της ίδιας ημέρας έφθασαν από τα Τρίκαλα τα πρώτα τμήματα της μεραρχίας «Φορλί», εγκαταστάθηκαν στο κτίριο, ανέλαβαν τη Διοίκηση και την αστυνόμευση στην περιοχή του νομού Λαρίσης.

Δίπλα από το κεντρικό κτίριο της Τραπέζης της Ελλάδος υπήρχε πρόβλεψη για τη στέγαση του Διευθυντού του υποκαταστήματος. Ήταν σε ένα ανεξάρτητο, από το χώρο της Τράπεζας κτίριο, δείγμα αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου. Τον Σεπτέμβριο του 2017, μετά από απόφαση της Τράπεζας, δυστυχώς, κατεδαφίστηκε για να κατασκευαστεί ένας ασφαλής χώρος στάθμευσης για τις χρηματαποστολές.

Λεπτομέρεια από φωτογραφία από το βιβλίο “The BURTON HOLMES Lectures -With Illustrations from Photographs By the Author. Complete in Ten Volumes». Χρονολογία: 1896.

Το διώροφο σπίτι, που βλέπουμε στο μέσο της φωτογραφίας, βρισκόταν απέναντι από το «σπίτι του Διευθυντού». Αγοράστηκε το 1884 από το δικηγόρο Γεώργιο Τέτση για να στεγάσει την οικογένειά του, από κάποιο Οθωμανό κάτοικο της Λάρισας πριν την αποχώρησή του από την πόλη. Μετά την επανάκτηση της πόλης από τους Οθωμανούς, το 1898, στο κτίριο στεγάστηκε για μερικά χρόνια το Γυμνάσιο Λαρίσης. Μετά το Γυμνάσιο, στο χώρο αυτό, εγκαταστάθηκαν κάποιες δημόσιες υπηρεσίες, μέχρι και το 1940 περίπου. Λόγω των ζημιών που υπέστη, από το σεισμό της 1ης Μαρτίου του 1941, κατεδαφίστηκε, στις αρχές της δεκαετίας του ΄50, κι έκτοτε ο χώρος έμεινε κενός. Σήμερα υπάρχει ιδιωτικός χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων.

Από τις διανομές εφοδίων της Τζόιντ στα μέλη της Εβραϊκής Κοινότητας Λάρισας, μπροστά στη σχεδόν κατεστραμμένη Συναγωγή. Χρονολογία: 1946. Από το αρχείο του κ. Μωυσή Εσδρά.

Δίπλα ακριβώς από το παλιό Γυμνάσιο της πόλης βρίσκεται η μόνη σωζόμενη Εβραϊκή Συναγωγή της πόλης η Μεγάλη Συναγωγή Ετς Χαγίμ (Δένδρο της ζωής). Βρίσκεται στην καρδιά της, άλλοτε, εβραϊκής συνοικίας. Κτίστηκε το 1860, τρία χρόνια την πυρκαγιά του 1857, που είχε καταστρέψει μεγάλο τμήμα της συνοικίας. Για την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων λατρευτικών οικοδομημάτων και κατοικιών, διενεργήθηκε τότε πανελλαδικός έρανος μεταξύ των Εβραίων ενώ, ιδιαίτερα ο Αρχιραββίνος Νταβίντ Άντζελ έκανε έρανο στην κοινότητα των Ισπανοεβραίων του Άμστερνταμ.

Κατά την περίοδο του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου το κτίριο έπαθε σημαντικές ζημιές, επειδή επιτάχθηκε από τους Γερμανούς και χρησιμοποιήθηκε ως στάβλος. Μετά το τέλος του πολέμου, το Φθινόπωρο του 1947, ανακαινίσθηκε με τη συνδρομή της Αμερικανοεβραϊκής Φιλανθρωπικής Οργάνωσης American Distribution Committee. Με την ευκαιρία των επισκευών έγινε προσθήκη στη νοτιοδυτική πλευρά με την οικοδόμηση ενός κοινοτικού χώρου (Λέσχη) στη θέση των δυο αζαρότ (παρεκκλήσια). Τότε ανοίχτηκε και η πύλη της συναγωγής επί της οδού Κύπρου 89.[16]

Η Εβραϊκή Συναγωγή και το Γενί Τζαμί αποτελούν τους παλαιότερους σωζόμενους λατρευτικούς χώρους της Λάρισας, με διάρκεια ζωής 160 χρόνων η Συναγωγή και σχεδόν 130 χρόνων το Γενί Τζαμί. Εν αντιθέσει με τους Χριστιανικούς ναούς που ο παλιότερος σωζόμενος είναι ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Πρόσφατα ξεπέρασε τα 70 χρόνια.

Οδός Κύπρου με Κενταύρων. Το παλιό bar «Preludio». Χρονολογία: 1994. Η φωτογραφία προέρχεται από την μελέτη «Αξιόλογα κτίσματα Λάρισας» που πραγματοποίησε η ομάδα εργασίας του ΤΕΕ – Τμήμα Κ. & Δ. Θεσσαλίας, αποτελούμενοι από τους Αρχιτέκτονες μηχανικούς: Α. Αντωνούλη, Ε. Γιοβρή, Γ. Ιωαννίδη, Κ. Παπαδόπουλο.

Ένα αξιόλογο κτίσμα βρισκόταν μπροστά από το χώρο της Συναγωγής. Χτισμένο στα τέλη της δεκαετίας του ’30 περίπου, αποτελούσε χαρακτηριστικό δείγμα δουλειάς του Αρχιτέκτονα Ελευθέριου Κολονέλο. Τα κυκλικά μπαλκόνια, με το στρόγγυλο φεγγίτη δίπλα στην είσοδο και τον μικρό πρόβολο – σκέπαστρο της κεντρικής εισόδου, αποτελούσε δείγμα της Art Deco αρχιτεκτονικής, που ακολουθούσε σε πολλές κατασκευές ο Κολονέλο. Ευτυχώς σήμερα διασώζονται ορισμένες κατοικίες με τα ίδια ακριβώς αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως στην οδό Νίκης, στην οδό Τζαβέλα, αμέσως μετά την Κουμουνδούρου στο αριστερό μας χέρι, στην οδό 28ης Οκτωβρίου με Βουλγαροκτόνου, στην οδό Μάρκου Μπότσαρη και σε άλλα σημεία της πόλης. Μπορούμε να πούμε ότι ο Κολονέλο ήταν ο αρχιτέκτονας που διαμόρφωσε, μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του ’50, την ανανέωση της αρχιτεκτονική των κατοικιών στη Λάρισα και μετά το θάνατο του στις αρχές του ’60 αρκετοί ήταν αυτοί που τον μιμήθηκαν.

Το συγκεκριμένο κτίριο το γνωρίσαμε στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ως bar με την ονομασία Preludio. Ένα από τα ατμοσφαιρικά μπαράκια της εποχής. Η «ζωή» του κράτησε μέχρι το 1994-5 όταν το ακίνητο, κληρονόμων Χαϊμ Αλχανάτη, αγοράστηκε από την Ισραηλιτική Κοινότητα Λάρισας. Κατεδαφίστηκε, μετά τα μέσα της δεκαετίας του ΄90, και στο τμήμα του οικοπέδου, που έμεινε μετά τη ρυμοτόμησή του, κτίστηκε η 5οροφη οικοδομή που εφάπτεται στο χώρο της Εβραϊκής Συναγωγής και ανήκει στην Κοινότητα.

Από τις εργασίες διαμόρφωσης της πλατείας Εβραίων Μαρτύρων στη Λάρισα. Χρονολογία: αρχές 1987. Από την ιστοσελίδα του Εβραϊκού Μουσείου του Τελ Αβίβ.

Ο Δήμος Λάρισας και η Ισραηλιτική Κοινότητα, σε ανάμνηση και σε απότιση φόρου τιμής στη μνήμη των 235 Εβραίων δημοτών της πόλης, θυμάτων του Ολοκαυτώματος, ανήγειραν και αφιέρωσαν το 1987 το πρώτο στην Ελλάδα Μνημείο Εβραίων Μαρτύρων του Ολοκαυτώματος.

Όπως αναφέρει ο παλιός πρόεδρος της Κοινότητας κ. Εσδρά Δ. Μωυσή, στην επιστολή που στάλθηκε από την Ισραηλιτική Κοινότητα προς το Δημοτικό Συμβούλιο Λάρισας, στις 15/2/1990: «…επιθυμούμε να σας προτείνουμε , με την παράκληση η πρότασή μας να υιοθετηθεί, όπως, η παραπάνω πλατεία ονομαστεί ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΒΡΑΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ, σε ανάμνηση και σε απότιση φόρου τιμής στη μνήμη των 235 ομοθρήσκων – δημοτών της πόλης μας, που κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής, συνελήφθησαν κατά τρόπο βάρβαρο και απάνθρωπο και αφού οδηγήθηκαν με βασανισμούς και μαρτύρια στα στρατόπεδα θανάτου του Μπιργκενάου και του Άουσβιτς στην Πολωνία, θανατώθηκαν εν ψυχρώ στους απαίσιους θαλάμους αερίων και στα κρεματόρια…» [17]

Το μνημείο είναι έργο του γλύπτη Γιώργου Χουλιαρά και ανεγέρθηκε σε πλατεία δίπλα στη Συναγωγή, που δημιουργήθηκε από ρυμοτόμηση εβραϊκών ιδιοκτησιών, γι αυτό και ο Δήμος της έδωσε το όνομα «Πλατεία Εβραίων Μαρτύρων Κατοχής».

Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγιναν στις 5 Απριλίου 1987 από τον εκπρόσωπο της κυβέρνησης Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ Ευάγγελο Κουλουμπή, τον Δήμαρχο Λαρισαίων Αριστείδη Λαμπρούλη και τον Πρόεδρο του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας Ιωσήφ Λόβιγγερ.

Κύπρου 106. Το κονάκι του Χαλήμαγα. Προπολεμική φωτογραφία. Αρχείο Φωτοθήκης Λάρισας.

Το εικονιζόμενο κτίριο ονομαζόταν το κονάκι του Χαλήμαγα. Βρισκόταν στην οδό Πελασγών, ένα δρόμο που δεν υπάρχει εδώ και χρόνια, νότια της σημερινής επέκτασης της Κύπρου και είχε μια λοξή διαδρομή σε σχέση με αυτήν. Ξεκινούσε από την Ταγμ. Βελισσαρίου και κατέληγε στην συμβολή των οδών Πηνειού και Κενταύρων. Το μεγαλύτερο μέρος του κτίσματος σήμερα αντιστοιχεί στην οδό Κύπρου και μόνον ένα μικρό τμήμα βρίσκεται μέσα από την πολεοδομική γραμμή, στο ύψος της πολυώροφης οικοδομής στον αρ. 106. Ήταν ένα οθωμανικό κτίσμα σε σχήμα “Π”, κτισμένο τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας στη Λάρισα. Το 1963, μαζί με αρκετά ακόμηκτίσματα της περιοχής, τα περισσότερα των οποίων ανήκαν στην Εβραϊκή Κοινότητα και δωρίθηκαν στον Δήμο, κατεδαφίστηκαν για να γίνει η διάνοιξη της οδού Κύπρου.

Στο ίδιο περίπου σημείο με το κονάκι του Χαλήμαγα βρισκόταν και το εικονιζόμενο σπίτι. Γκρεμίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 ή στις αρχές του 90. Ανήκε στον Ηλία Μανουάχ και για κάποιο διάστημα κατοικούσε η οικογένεια του ζωγράφου και σκηνογράφου Γιώργου Ζιάκα.

Σ΄ αυτό το σημείο ολοκληρώνουμε μία ακόμη περιήγηση σε μια γωνιά της πόλης μας, στην καρδιά της παλιάς Εβραϊκής συνοικίας. Όμως σας παροτρύνω να μην σταματήσετε εδώ, να συνεχίσετε μόνοι σας, την αναζήτηση. Γιατί εδώ, θα βρείτε ακόμη και σήμερα, λίγα, εναπομείνατα παλιά ισόγεια και διώροφα σπίτια, κάποια με ανθισμένες αυλές, περίτεχνα κάγκελα και περιστόλιστες αυλόπορτες και κάποια άλλα που στέκουν κλειστά, απεριποίητα, σιωπηλά. Τα περισσότερα σπίτια της παλιάς συνοικίας ασφαλώς και έχουν χαθεί, αλλά αυτή η περιοχή έχει να σας διηγηθεί πολλά. Αρκεί να έχετε τη διάθεση να την αφουγκραστείτε…