Γράφει ο Θωμάς Κυριάκος
Οι περιηγήσεις στην πόλη συχνά σε οδηγούν σε σημεία της, που είτε διέρχεσαι σπάνια, είτε προσπερνάς από συνήθεια. Είναι οι διαδρομές που ακολουθούμε συνήθως τυχαία, όταν ξεκλέψουμε χρόνο από τις καθημερινές μας υποχρεώσεις και θέλουμε να ξεφύγουμε από την πολυκοσμία και το θόρυβο των κεντρικών δρόμων.
Σε μια από τις «εναλλακτικές» διαδρομές μου στην πόλη, πριν από 2~3 χρόνια, βρέθηκα στην οδό Αργυροκάστρου, στην περιοχή του Αγίου Αντωνίου. Η οδός Αργυροκάστρου είναι ένα στενό δρομάκι που ενώνει την οδό Τρικάλων με την οδό Σμολένσκυ. Βρίσκεται στα όρια της παλιάς συνοικίας «Φάληρο» της Λάρισας , της περιοχής που εκτεινόταν από τη σημερινή Ανθίμου Γαζή και έφτανε μέχρι τα όρια των Στρατώνων, τη σημερινή 1η Στρατιά και την περιοχή του Στρατιωτικού Νοσοκομείου και δυτικά του Αρναούτ Μαχαλά, της σημερινής συνοικίας του Αγίου Αθανασίου, με όριο ανάμεσα στις δυο περιοχές το ρέμα Κουρουλντού, που σκεπάστηκε το 1937 για να διαμορφωθεί η σημερινή οδός Καραθάνου [1].
Όταν σε προηγούμενο δημοσίευμα μου [2], το σπίτι της οδού Αργυροκάστρου αποτελούσε την πρώτη φωτογραφία μιας σειράς κτισμάτων της Λάρισας που προτάθηκαν προς αξιολόγηση και αποκατάσταση, αρκετοί το θεώρησαν ως μια «ατυχή» επιλογή. «Ένα μικρό σπίτι, χωρίς ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά» μου είπε κάποιος γνωστός, «που δεν πρόκειται να ασχοληθεί κανείς μαζί του, γιατί δεν προσφέρεται, λόγω μεγέθους, να φιλοξενήσει κάποια δομή της πόλης, απορώ γιατί το πρότεινες;».
Στρατιώτες φωτογραφίζονται στην ταράτσα του Στρατιωτικού Νοσοκομείου Λάρισας. Πίσω τους η οδός Αργυροκάστρου και δεξιά τους οι Στρατώνες και ο νεόκτιστος Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Χρονολογία: 1949.
Πράγματι αν το δει κανείς αντικειμενικά και «ψυχρά», με τη ματιά ενός τεχνοκράτη, αυτό το σπίτι θα έπρεπε να έχει ισοπεδωθεί από καιρό. Από τη στιγμή που δεν κατοικείται τα τελευταία χρόνια και πριν από μερικές εβδομάδες αναρτήθηκε και πωλητήριο στην πρόσοψη του θα ήταν πιο δελεαστική, ως πρόταση πώλησης, αν έβλεπε κανείς μόνο το οικόπεδο. Όμως με τη δική μου ματιά αυτό θα ήταν λάθος.
Παρατηρώντας παλιές φωτογραφίες της Λάρισας, από διαφορετικές περιοχές της πόλης μας, αν εξαιρέσουμε τον κεντρικό της τομέα όπου δέσποζαν κυρίως νεοκλασικά κτίρια, με ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και ήταν κυρίως διώροφα, όπως το παλιό κτίριο της Εθνικής Τράπεζας, η Λέσχη Ασλάνη, το Μέγαρο Καρανίκα, το ξενοδοχείο «Πανελλήνιον», το Μέγαρο Σκαλιώρα, το κτίριο Οικονόμου-Φαληρέα κ.α. οι περισσότερες κατοικίες ήταν ισόγειες, όπως το σπίτι της οδού Αργυροκάστρου.
Σπίτια ισόγεια, που κάλυπταν τις ανάγκες στέγασης οικογενειών που άρχισαν τα εγκαθίστανται στη Λάρισα, κυρίως για επαγγελματικούς λόγους, μετά την απελευθέρωση της πόλης από τους Οθωμανούς και συνεχίστηκε με αμείωτο ρυθμό τα επόμενα χρόνια. Δυο με τρία δωμάτια το πολύ, μια κουζίνα κι ένας μικρός προθάλαμος ήταν όλο κι όλο το σπίτι. Και συνήθως το τρίτο δωμάτιο, όπου υπήρχε, ήταν προσθήκη στον υπάρχον οίκημα για να καλύψει την ανάγκη στέγασης της οικογένειας, λόγω αύξησης των μελών της. Δωμάτια μικρά για να ζεσταίνονται γρήγορα. Τα παιδιά στο ένα δωμάτιο και στο άλλο οι γονείς.
Σπίτια λιτά, χωρίς υπερβολές. Με λίγα έπιπλα. Μια σερβάντα, συνήθως, όπου τακτοποιούσε η νοικοκυρά το καλό της σερβίτσιο και τα βαζάκια με το γλυκό, για να φιλέψει τον επισκέπτη της, ένα μικρό σαλονάκι κι όπου υπήρχε η δυνατότητα λόγω χώρου και μια «καλή» τραπεζαρία. Ενώ οι αυλές τους γεμάτες με λουλούδια τα παρτέρια τους και μια κληματαριά κάλυπτε, συνήθως, ένα μέρος της για να προσφέρει σκίαση και δροσιά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Η ισόγεια κατοικία της οδού Αργυροκάστρου, κτισμένη στα τέλη του 1920 με αρχές του 1930, αποτελεί ένα από τα τελευταία πέντε με έξι σπίτια της περιοχής. Δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής εκείνης της περιόδου. Στα μάτια μου συμβολίζει μια ολόκληρη γενιά που έζησε και μεγάλωσε σ΄ αυτή την πόλη σε σπίτια χαμηλά, με αυλές και λουλούδια, ονειρεύτηκε ένα καλύτερο μέλλον και κατέληξε τις περισσότερες φορές σε ένα διαμέρισμα πολυκατοικίας με όλες τις ανέσεις και τις τις «υπερβολές» ενός σύγχρονου τρόπου διαβίωσης…
Βρίσκεται στον αριθμό 12 της οδού Αργυροκάστρου. Ξεχασμένο από το χρόνο κι από τους ανθρώπους…
Το οδοιπορικό μας στην παλιά Λάρισα συνεχίζεται…
Θωμάς Ζ. Κυριάκος
thomask.larissa@gmail.com
Μέλος της Φωτοθήκης Λάρισας
[1] «Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα ΦΑΛΗΡΟ: Μια περιοχή της παλιάς Λάρισας», του κ. Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου, εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, δημοσιεύτηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2017.
[2] «Νοσταλγώντας την παλιά Λάρισα – Λάρισα και αστική κληρονομιά», του Θωμά Ζ. Κυριάκου, Larissa Press, δημοσιεύτηκε στις 5 Ιουλίου 2020.
