Γράφει ο δρ Δημήτριος Π. Μπόγδανος (Καθηγητής Παθολογίας και Αυτοάνοσων Νοσημάτων, Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας – Διευθυντής Κλινικής Ρευματολογίας και κλινικής Ανοσολογίας, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας)
Όταν ερευνητές στην Κίνα ανέλυσαν τα νοσοκομειακά δεδομένα ασθενών με COVID-19, παρατήρησαν μια περίεργη τάση: Πολύ λίγοι από τους ασθενείς φορούσαν γυαλιά.
Σε ένα νοσοκομείο στο Suizhou της Κίνας, 276 ασθενείς εισήχθησαν σε μια περίοδο 47 ημερών, αλλά μόνο 16 ασθενείς – λιγότερο από 6% – είχαν μυωπία ή πρεσβυωπία ώστε να χρειάζεται να φορούν γυαλιά για περισσότερο από οκτώ ώρες την ημέρα. Συγκριτικά, περισσότερο από 30% τοις εκατό των ατόμων με παρόμοια ηλικία στην περιοχή χρειάζονταν γυαλιά για βελτιστοποίηση της όρασης. Το ερώτημα εύλογο και απόλυτα δικαιολογημένο.
Μήπως τελικά τα γυαλιά μας προστατεύουν από τη μόλυνση με SARS-CoV-2; Αν όντως μας προστατεύουν ποιος είναι ο μηχανισμός και τι πρέπει να κάνουμε γιαυτό στην καθημερινότητά μας;
Το θέμα της δυνητικής προστασίας από τη μόλυνση με κορωνοϊό που μπορούν να προσφέρουν τα οφθαλμολογικά γυαλιά με έχει απασχολήσει, ειδικά σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς με αυτοάνοσα ή άλλα νοσήματα οφθαλμολογικά προβλήματα. Τους μαλώνω γιατί φορούν πλαστικά γάντια όταν έρχονται στο νοσοκομείο ή στο ιατρείο και τους βλέπω με αυτά τα γάντια (που έχουν ακουμπήσει δεκάδες επιφάνειες) να ακουμπούν υποσυνείδητα το πρόσωπο, την μύτη, το στόμα και φυσικά τα μάτια τους.
Μια πρόσφατη κινέζικη μελέτη έδειξε ότι το ποσοστό μυωπίας φαίνεται να είναι πολύ υψηλότερο στον γενικό πληθυσμό από ότι σε θαλάμους COVID-19. Αυτό εύλογα έκανε τους επιστήμονες να αναρωτηθούν αν όσοι φορούν γυαλιά μπορεί να προστατευθούν από το να μολυνθούν από κορωνοϊό.
Από το ξέσπασμα του COVID-19 στη Γουχάν τον Δεκέμβριο του 2019 και ύστερα, παρατηρήθηκε ότι λιγότεροι ασθενείς με γυαλιά εισήχθησαν στο νοσοκομείο με μόλυνση σε σχέση με το ποσοστό τους στο γενικό πληθυσμό.
Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Είναι τυχαίο στατιστικό εύρημα ή μήπως σημαίνει ότι τα άτομα που φορούν γυαλιά είναι λιγότερο ευαίσθητα στον κορωνοϊό επειδή εκτίθενται λιγότερο, ειδικά αν τηρούν και τα υπόλοιπα μέτρα ασφάλειας;
Η λογική λέει ότι ίσως τα γυαλιά να λειτουργούν ως μερικός φραγμός, προστατεύοντας τα μάτια από τα πιτσιλίσματα του βήχα, το φτάρνισμα ή τα αιωρούμενα αεροσταγονίδια. Μια άλλη εξήγηση για το εύρημα θα μπορούσε να είναι ότι τα άτομα που φορούν γυαλιά είναι λιγότερο πιθανό να τρίβουν τα μάτια τους με μολυσμένα χέρια.
Να σας θυμίσω ότι μια παλιά μελέτη έδειξε ότι ακουμπάμε περίπου 23 φορές την ώρα το πρόσωπό μας και τέσσερις περίπου από αυτές αφορούν στα μάτια μας. Δηλαδή αν εξαιρέσουμε την διάρκεια του ύπνου, μέσα στην ημέρα συνειδητά ή ασυνείδητα μπορεί να ακουμπάμε τα μάτια μας πάνω από 70 φορές.
Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης φορούν προστατευτικό εξοπλισμό πάνω από τα μάτια τους για να τους προστατεύσουν από σταγονίδια που μπορούν να δημιουργηθούν από βήχα και φτέρνισμα, καθώς και σωματίδια αερολύματος που σχηματίζονται όταν οι ασθενείς υποβάλλονται σε ιατρικές διαδικασίες, όπως η διασωλήνωση. Αλλά για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, αυτό το επιπλέον επίπεδο προστασίας πιθανώς δεν απαιτείται εάν ένα άτομο φοράει μάσκα και διατηρεί φυσική απόσταση σε δημόσιους χώρους. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα αυξημένου κινδύνου φορώντας γυαλιά γιατί μερικοί άνθρωποι μπορεί να αγγίζουν τα πρόσωπά τους πολύ περισσότερο όταν τα φορούν.
Η συγκεκριμένη μελέτη από την Κίνα δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό JAMA Opthalmology, αλλά η ερμηνεία των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνει με μεγάλη προσοχή γιατί αφορά σε μικρό αριθμό ασθενών με COVID-19 (276 ασθενείς). Θα χρειαστούν φυσικά μελέτες σε άλλες μεγαλύτερες ομάδες ασθενών από άλλες χώρες και μόνο αν επιβεβαιωθούν και σε αυτές οι συσχετισμοί θα πρέπει να μας προβληματίσουν.
Τα ευρήματα εγείρουν επίσης ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με το πόσο συχνά τα μάτια μπορεί να είναι η πύλη εισόδου για τον ιό. Είναι από καιρό αποδεδειγμένο ότι ιοί και άλλα μικρόβια μπορούν να εισέλθουν στο σώμα μέσω των βλεννογόνων του προσώπου στα μάτια, τη μύτη και το στόμα. Φαίνεται ότι η μύτη είναι το κύριο σημείο εισόδου για τον κορωνοϊό, επειδή έχει μεγάλο αριθμό υποδοχέων που δημιουργούν ένα φιλικό περιβάλλον στο οποίο ο ιός μπορεί να αναπαραχθεί και να διείσδυση στην αναπνευστική οδό.
Όλα τα παραπάνω αποκτούν νόημα αν λάβουμε υπόψιν ότι ένα σεβαστό ποσοστό ασθενών με COVID-19 εμφανίζουν συμπτώματα από τα μάτια, συμπεριλαμβανομένης της επιπεφυκίτιδας, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο ιός μπορεί επίσης να εισέρχεται στον οργανισμό μέσω των ματιών. Αν και τα συμπτώματα των ματιών είναι λιγότερο κοινά από άλλα συμπτώματα όπως βήχας, πυρετός ή ανοσμία, διάφορες μελέτες έχουν αναφέρει ότι τα συμπτώματα από τους οφθαλμούς μπορεί να αποτελούν ένδειξη μόλυνσης από SARS-CoV-2.
Συμπερασματικά, η ασφάλεια των ματιών πρέπει να μας απασχολήσει και θα μας απασχολήσει στο άμεσο μέλλον όσον αφορά στη μόλυνση από κορωνοϊό.
