Γράφει ο Χρήστος Τσαμαδιάς*
Αντιμέτωποι με δυσάρεστες εκπλήξεις έρχονται αρκετοί καταναλωτές με τους λογαριασμούς του ρεύματος το τελευταίο τετράμηνο. Οι προβλέψεις όμως αυτή την στιγμή είναι ότι θα συνεχίσουν να λαμβάνουν τέτοιους λογαριασμούς για πολύ καιρό. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι πού οι λογαριασμοί είναι αυξημένοι που ο πέλεκυς ήταν βαρύς.
Πρώτος λόγος, η πανδημία. Δεν θέλει μεγαλύτερη ανάλυση, γιατί τηρήσαμε την καραντίνα που ήμασταν τόσο καιρό. Όσο περισσότερες ώρες περνάμε σπίτι μας, ο λογαριασμός ανεβαίνει.
Δεύτερος λόγος, τα προβλήματα που προκάλεσε η πανδημία. Χιλιάδες προγραμματισμένες μετρήσεις δεν πραγματοποιήθηκαν γιατί τα συνεργεία δεν πήγαν να μετρήσουν. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μην εκδοθούν εκκαθαριστικοί λογαριασμοί για 1 χρόνο! Η κατάσταση ομαλοποιείται σταδιακά. Επίσης, στους λογαριασμούς μας θα ξεκινήσουμε (ή έχουμε ήδη ξεκινήσει) να βλέπουμε τα αναδρομικά από τα ‘ξεχασμένα’ τετραγωνικά που χρεώνει ο κάθε Δήμος.
Τρίτος λόγος, οι καιρικές συνθήκες μπορεί να μην είχαμε τον πιο βαρύ χειμώνα αλλά μία παρατεταμένη περίοδο που οι συνθήκες απαιτούσαν τη χρήση ενέργειας για θέρμανση ένα και συνεπώς αυξάνεται στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις.
Τέταρτος λόγος και ο πιο σημαντικός, η ενεργοποίηση της Οριακής Τιμής Συστήματος (Ο.Τ.Σ.) που ενεργοποιήθηκε από όλες τις εταιρείες ενέργειας. Η κάθε εταιρεία έχει την δική της ονομασία, δηλαδή μπορεί να το δείτε στο λογαριασμό σας σαν ΟΤΣ, σαν ρήτρα αναπροσαρμογής, σαν αναπροσαρμογή χρέωσης προμήθειας, σαν αύξηση ενεργείας λόγω του άρθρου Δ ή σαν συμπληρωματική χρέωση ενέργειας. Η ΟΤΣ είναι η χονδρική τιμή που αγοράζουν όλοι οι πάροχοι πριν αυτοί την πουλήσουν στους καταναλωτές. Πως υπολογίζεται η ΟΤΣ; πολύπλοκα και με πολλές γνώσεις και στοιχεία τα όποια είναι εξαιρετικά δύσκολο να τα βρεί ο μέσος καταναλωτής. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) και οι ιδιωτικές εταιρείες, έχει δώσει χρησιμοποιεί έναν αλγόριθμο που υπολογίζει την προσφορά και την ζήτηση στα ζητούμενα φορτία αλλά και στις εφεδρείες που πρέπει να έχει. Η τιμή της ΟΤΣ αλλάζει κάθε ώρα, και στην συνέχεια υπολογίζεται η μηναία μέση τιμή που χρεώνεται. Πολλοί αναγνώστες θα πουν ότι είναι μια καινούργια χρέωση ή είναι μια κρυφή χρέωση. Η αλήθεια είναι ότι η συγκεκριμένη χρέωση είναι μια χρέωση που υπάρχει στις συμβάσεις των εταιρειών εδώ και πολλά χρόνια αλλά τώρα ενεργοποιήθηκε. Οι εταιρείες διατηρούν μεν την ονομαστική τιμή αμετάβλητη ωστόσο ενεργοποιούν τις ρήτρες. Το πραγματικό κόστος της ενέργειας, οι εταιρείες το παίρνουν και το χρεώνουν μετά από 50 μέρες και αυτός είναι ο λόγος που οι λογαριασμοί του ρεύματος είναι ‘μπερδεμένοι’. Οι καταναλωτές δεν μπορούν να διακρίνουν τον τρόπο υπολογισμού των επιβαρύνσεων και να υπολογίσουν τις ρήτρες. Το κράτος (η ΡΑΕ που έχει την ευθύνη) δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα ένα αξιόπιστο τρόπο να αποτυπώνουν τις χρεώσεις με αποτέλεσμα να επικρατεί σύγχυση και δυσαρέσκεια.
Η άνοδος της χονδρεμπορικής τιμής του ρεύματος προέκυψε από την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Μοντέλου Στόχου (Target model) στην χώρα μας από την 1η Νοεμβρίου 2020 και έπειτα, υπήρξε, δυστυχώς, μερική και αποσπασματική σε σχέση με την αντίστοιχη εφαρμογή σε άλλες χώρες της ΕΕ, καθότι παραλείφθηκαν ουσιώδη συστατικά στοιχεία αυτής όπως ενδεικτικά η ύπαρξη μηχανισμού εποπτείας και παρακολούθησης, ο ‘ύποπτος’ ρόλος των εταιρειών εμπορίας στην ημερήσια αγορά κτλ. Με λίγα λόγια, για μια ακόμα φορά δεν είμασταν έτοιμοι σαν χώρα να γίνουμε Ευρώπη.
Σε συνδυασμό και με το κλείσιμο των λιγνιτικών εργοστασίων της ΔΕΗ (που καλώς έκλεισαν ή κλείνουν) και με όλες τις παραλείψεις που αναφέραμε, φτάσαμε στο γεγονός της αυξημένης τιμής του ρεύματος.
Όλοι οι προμηθευτές ‘αναγκαστικά’ μετακύλησαν μερικώς το κόστος στους τελικούς καταναλωτές σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και βιομηχανία. Οι εταιρείες / προμηθευτές δεν μπορούν να πουλούν την ενέργεια σε τιμή κάτω του κόστους (βάσει του Κώδικα Προμήθειας). Έτσι, όταν το κόστος ανέβει, είναι βέβαιο ότι θα αναπροσαρμόσουν την τιμή. Το ‘αναγκαστικά’ της προηγούμενης πρότασης είναι γιατί η πολιτεία δεν θέλει να ζήσει την περιπέτεια της προηγούμενης δεκαετίας που έκλεισαν σε μια νύχτα εταιρείες ρεύματος με αποτέλεσμα να προκληθεί τεράστια αναστάτωση στην αγορά.
Θα πρέπει να πάρουμε απόφαση ότι θα πληρώνουμε ακριβότερα το ρεύμα μας και δυστυχώς θα έρχονται φουσκωμένοι λογαριασμοί για τους επόμενους μήνες. Ο βασικός πάροχος έχει ξεκινήσει να ενεργοποιήσει την ρήτρα του CO2 και από αρχές Αυγούστου την Οριακή Τιμή. Αρκετές ιδιωτικές εταιρείες έχουν ξεκινήσει να διαφημίζουν προσφορές που δεν έχουν ρήτρα αλλά σε κάποιους οι τιμές τους δεν ακούγονται για την ώρα ελκυστικές. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η πλειοψηφία των καταναλωτών δεν είναι σωστά ενημερωμένοι για την αγορά ενέργειας γιατί μέχρι τώρα πλήρωναν ένα λογαριασμό και δεν τους απασχολούσε ιδιαίτερα.
Το ακριβό ρεύμα δείχνει ότι ήρθε για να μείνει με την πρόβλεψη μου ότι αυτές οι αυξήσεις δεν είναι κάτι συγκυριακό. Οι εταιρείες που εμπορεύονται την ενέργεια θα πρέπει να μπουν στην διαδικασία να έχουν ξεκάθαρο τιμολόγιο που να βασίζεται σε ένα διαφανές μοντέλο τιμολόγησης που να συμφέρει τον καταναλωτή, ανεξάρτητα από τις διακυμάνσεις ή εποχικότητα στην κατανάλωση της ενέργειας. Οι αναλύσεις για την αγορά σε διεθνές επίπεδο δεν είναι ενθαρρυντικές και το ζήτημα με την αύξηση του κόστους είναι αν και κατά πόσο οι επιχειρήσεις θα μετακυλήσουν το κόστος στους καταναλωτές, δηλαδή σε όλους μας.
*Ο κ. Χρήστος Τσαμαδιάς είναι Διευθυντής στα καταστήματα Watt+Volt Λάρισας και Βόλου. Οι απόψεις του δεν δεσμεύουν την Watt+Volt.