Η γυναίκα ακόμη και σήμερα σε πολλές περιπτώσεις ετεροπροσδιορίζεται ως προσωπικότητα μέσα από τους ρόλους της, είναι δηλαδή περισσότερο κόρη, σύζυγος, μητέρα, κ.ο.κ.. Παρότι μοιάζει αστείο η γυναίκα της παράδοσης (η Γιώργαινα) υφίσταται ακόμη και σήμερα με διαφορετικό τρόπο, όσο δηλαδή η γυναίκα προσδιορίζεται κοινωνικά σε σχέση με τον πατέρα της και τον άντρα της, όσο βαδίζει ασθμαίνοντας σε μια κοινωνία με βαθιά ακόμη ριζωμένες τις πατριαρχικές αντιλήψεις κι όσο βέβαια γίνεται θύμα των αντιλήψεων αυτών.
Στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας γνώρισα πολλές γυναίκες, αφανείς ηρωίδες μιας τέτοιας κουλτούρας που δεν τις αξιώνει, αλλά τις υποτιμά και δεν τις αντιμετωπίζει ως αυτεξούσιες υπάρξεις. Γυναίκες όμως που, αποφασίζοντας να μπουν στο ψυχοθεραπευτικό ταξίδι, ενώ είναι εγκλωβισμένες στην συμβατικότητα τους, προσπαθούν παράλληλα να επιχειρήσουν την αυτονόμησή τους.
Υπενθυμίζω πως ακόμη και σήμερα οι γυναίκες αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό όσων κάνουν ψυχοθεραπεία, αποδεικνύοντας τόσο την ανάγκη, όσο και την δυναμική τους να μετασχηματίζονται και να εξελίσσονται. Ζώντας μέσα σε μια θεραπευτική αλληλουχία συναντήσεων με πολλές τέτοιες γενναίες γυναίκες γίνομαι μάρτυρας πολλών αφηγήσεων με διαφορετικές, αλλά κι όμοιες και συγκλίνουσες ιστορίες. Όλες αυτές οι ιστορίες ζωής φτιάχνουν το κάδρο της γυναίκας και αναδεικνύουν τις κοινωνικά κατασκευασμένες οριοθετήσεις του ρόλου της στην σύγχρονη εποχή. Μιας εποχής που η εσωτερική κατασκευή του φύλου και της γυναικείας ταυτότητας αναζητά νέα περιγράμματα, μέσα από τις ασαφείς σύγχρονες κοινωνικές καταγραφές, αλλά και τις συμπληγάδες της παλιάς πατριαρχικής δομής, η οποία δράττοντας την ευκαιρία της ασάφειας επανέρχεται δυναμικά. Έτσι από την μία τα ακαθόριστα σχήματα ταυτοτήτων δημιουργούν μια ασάφεια στην κατασκευή του φύλου, ενώ από την άλλη οι ακραίες μορφοποιήσεις του φύλου οδηγούν σε ακραίες συμπεριφορές και σε υποβάθμιση της γυναικείας ταυτότητας, η οποία φτάνει ακόμη και μέχρι τις γυναικοκτονίες.
Εντούτοις τα σημερινά ακαθόριστα σχήματα ταυτοτήτων αναζητούν, τουλάχιστον στο ψυχοθεραπευτικό πεδίο, νέες μορφοποιήσεις και περιγράμματα, τα οποία ιδανικά υφαίνονται από τις εσωτερικές νοηματοδοτήσεις, που υπερασπίζονται τις προσωπικές ελευθερίες με την ουσιαστική διασύνδεσή τους με τις κοινωνικές νοηματοδοτήσεις.
Πρακτικά αυτό σημαίνει πως η γυναίκα, η κάθε γυναίκα, βρίσκεται σε μια ιστορική φάση όπου προσπαθεί να συνθέτει τον εαυτό της μέσα από τους ρόλους της κι όχι να καθορίζεται από αυτούς, να αποκτήσει μια αυτόφωτη προσωπικότητα και συντροφευμένη από άντρες που αντίστοιχα επιχειρούν τις δικές τους μεταβάσεις να πορευτεί ισότιμα στην οικογένεια, στην εργασία, στην κοινωνία, στην ζωή.
Για του λόγου το αληθές παραθέτω την αφήγηση μιας γυναίκας που προσπαθεί να δημιουργήσει τον εαυτό της με όρους ελευθερίας και συντροφικότητας, πέρα κι έξω τόσο από την ασάφεια των προτύπων, όσο και από τις καταπιεστικές συμβάσεις των πατριαρχικών αντιλήψεων.
Το ΠΑΝΤΑ και το ΠΟΤΕ μου
Μέχρι στιγμής στη χώρα μας έχουν καταγραφεί 16 γυναικοκτονίες, για το έτος το οποίο διανύουμε. 16 γυναίκες δολοφονήθηκαν από τον ίδιο τους τον σύζυγο ή σύντροφο.
Αναρωτιέμαι, εάν μας σοκάρει αυτό εδώ το νούμερο, πως θα νιώθαμε τη στιγμή που θα ερχόμασταν αντιμέτωποι με το αληθινό νούμερο των γυναικών και παιδιών που κακοποιούνται καθημερινά στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας.
Το 2012 δεν θυμάμαι τον αριθμό των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα. Για να είμαι ειλικρινής, δεν θυμάμαι καν εάν εκείνο το χρόνο μετρούσαμε και θρηνούσαμε φανερά αδικοχαμένες γυναίκειες ψυχές.
Το μόνο που ξέρω πως θα θυμάμαι για ΠΑΝΤΑ είναι το πόσο τυχερή ήμουν εκείνη τη χρονιά που δεν έχασα τη δική μου μαμά.
Θα θυμάμαι για ΠΑΝΤΑ την εικόνα της να κατρακυλά στις σκάλες του σπιτιού μας, τον γδούπο που άκουσα την στιγμή που έσκασε μπροστά στα πόδια μου και το πως την στιγμή που την βοήθησα να σηκωθεί, το πρόσωπο της μέσα σε δευτερόλεπτα είχε πλημμυρίσει αίμα.
Δε θα ξεχάσω ΠΟΤΕ το βλέμμα του πατερά μου την ώρα που την έσπρωχνε. Ένα βλέμμα άρρωστο, γεμάτο μένος, θυμό και μίσος. Ένα βλέμμα δολοφόνου.
Σε εκείνο το βλέμμα δεν αναγνώριζα τον ίδιο μου τον μπαμπά.
Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να σταματήσω να ουρώ πάνω μου κάθε φορά που το ίδιο βλέμμα στρεφόταν προς το μέρος μου.
Δεν χρειάστηκε όμως να περάσει ούτε μια παρόμοια στιγμή παραπάνω τα επόμενα χρόνια, στην οποία δεν του αντιτέθηκα, δεν μπήκα μπροστά της να την υπερασπιστώ, δεν τον πολέμησα.
Ακόμα και εάν αυτό σήμαινε να παλεύω μαζί του ενώ με έσερνε από τα μαλλιά, κατουρημένη από φόβο, μέσα στα αίματα και με πετούσε έξω από το σπίτι σα τσουβάλι.
Εννιά χρόνια μετά, μπορώ να πω με σιγουριά πως εκείνη η μέρα με καθόρισε, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, ως άνθρωπο, ως γυναίκα και προσωπικότητα.
Ελπίζω να έχει σημειωθεί πως σ αυτό εδώ το κείμενο, οι λέξεις ΠΑΝΤΑ και ΠΟΤΕ γράφονται με κεφαλαία γράμματα.
Αυτό συνέβη γιατί πιστεύω πως υπάρχουν πληγές που θα τις θυμόμαστε για ΠΑΝΤΑ. Ακόμα και όταν επουλωθούν και γίνουν ουλές. Μόνιμες ουλές, οι οποίες βρίσκονται εκεί για να μην ξεχάσουμε ΠΟΤΕ το πόσο δυνατές είμαστε, ακόμα και αν ματώσαμε, ακόμα και αν πονέσαμε.
ΥΓ. Ελπίζω πως μετά από αυτό που διάβασες μόλις τώρα, δεν νιώθεις πως είσαι η ΜΟΝΗ ή πως είσαι ΜΟΝΗ.
ΚΑΜΙΑ ΜΑΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΗ!
Μίλα ακόμα και αν η φωνή σου τρέμει.
Μια θεραπευομένη
Για την υπογραφή
Γιώργος Γιαννούσης – Ψυχοθεραπευτής
