Επιμέλεια – Φωτογραφία: Δημήτρης Καστανάρας // LarissaPress
Γνωστό στους πάντες το περίφημο υπερωκεάνειο «Τιτανικός», που πέρασε στην ιστορία ναυαγώντας στο παρθενικό του ταξίδι. Αλήθεια όμως πόσοι γνωρίζουμε το πολεμικό πλοίο “Vasa”, το καμάρι της Σουηδικής αυτοκρατορίας που είχε την ίδια μοίρα και πλέον αποτελεί το μοναδικό σκαρί του 1600 που έχει διασωθεί;
Ο φακός της LarissaPress βρέθηκε στη σουηδική πρωτεύουσα και κατέγραψε εντυπωσιακές εικόνες από το Μουσείο “Vasa”, όπου και εκτίθεται, καταγράφοντας μαζί τη σύντομη μα και τραγική περιπέτειά του, σε μια ναυτική διαδρομή που δεν ξεπέρασε τα 1.300 μέτρα (κάτι λιγότερο από 1 ναυτικό μίλι), μέχρι τη βύθισή του!
Το πλοίο κατασκευάστηκε με διαταγή του Βασιλιά της Σουηδίας Γουσταύου Β’ Αδόλφου. Για την κατασκευή του χρειάστηκαν δύο χρόνια περίπου. Το Bάσα ναυπηγήθηκε στη Στοκχόλμη υπό την επίβλεψη του Ολλανδού Ναυπηγού Χένρικ Χάιμπερτσον. Η ομάδα του αποτελείτο από μαραγκούς, γλύπτες, ζωγράφους, υαλοτεχνίτες, σιδεράδες και επαγγελματίες τεχνίτες από πολλούς άλλους κλάδους. Συνολικά τετρακόσιοι άνθρωποι εργάστηκαν στο Bάσα. Το πλοίο είχε τρία κατάρτια για δέκα πανιά, 52 μέτρα ύψος από την κορυφή του καταρτιού έως την καρίνα, 60 μέτρα μήκος από την πρύμνη έως την πλώρη και ζύγιζε 1.200 τόνους. Η επιθυμία του Βασιλιά ήταν να υπάρχουν επάνω στο σκάφος περισσότερα πολυβόλα από τον συνηθισμένο αριθμό και έτσι οι ναυπηγοί τοποθέτησαν 64 μπρούτζινα κανόνια των 24 λιβρών. Το πλοίο είχε σημαντικά υπερυψωμένη υπερδομή, με δύο καταστρώματα πολυβολεία. Τα ύφαλα του πλοίου γεμίστηκαν με μεγάλες πέτρες, οι οποίες λειτουργούσαν ως έρμα για να διατηρούν το σκάφος επάνω στο νερό. Ωστόσο το Bάσα ήταν πολύ βαρύ στο άνω του μέρους και οι 120 τόνοι έρματος που κουβαλούσε στα ύφαλα δεν επαρκούσαν. Όταν ολοκληρώθηκε η κατασκευή του, το Βάσα ήταν ένα από τα δυνατότερα πλοία που κατασκευάστηκαν ποτέ.
Στις 10 Αυγούστου 1628 το μεγάλο πολεμικό πλοίο ξεκινούσε το ταξίδι του από το λιμάνι της Στοκχόλμης. Ήταν ολοκαίνουριο και είχε πάρει το όνομα Βάσα, από το οικόσημο της κυβερνώσας βασιλικής δυναστείας των Βάσα. Για την επισφράγιση της επίσημης και λαμπερής εκδήλωσης καθέλκυσής του εκτοξεύτηκαν πυροβολισμοί από τα πλευρά του πλοίου ως πολεμικός χαιρετισμός.
Καθώς το μεγάλο πλοίο προχωρούσε αργά προς την είσοδο του λιμανιού, σηκώθηκε δυνατός άνεμος. Το Bάσα πήρε κλίση, ωστόσο ορθώθηκε και ξαναβρήκε την πορεία του. Μία δεύτερη ριπή ανέμου όμως ανέτρεψε το πλοίο προς τη μία του πλευρά. Το νερό εισχώρησε από τα ανοικτά πυροβολεία. Το Bάσα βυθίστηκε, παίρνοντας μαζί του τουλάχιστον 30 ή ίσως και 50 ανθρώπινες ζωές από τα 145 μέλη του πληρώματος, έχοντας διανύσει μόλις 1.300 μέτρα από τον απόπλου του!
Η αναζήτηση του Βάσα ξεκίνησε το 1950, μετά από 322 χρόνια από τη βύθιση του. Ένας ιδιωτικός ερευνητής, ο Άντερς Φρανζέν, ήταν αυτός που το ανακάλυψε στον βυθό του λιμανιού της Στοκχόλμης. Μετά από αρκετά χρόνια προετοιμασίας, το Βάσα βγήκε από τον βυθό της θάλασσας, στις 24 Απριλίου 1961. Μαζί με το πλοίο ανασύρθηκαν 14.000 περίπου ξύλινα αντικείμενα μεταξύ των οποίων και 700 γλυπτά. Μετά από μια διαδικασία συντήρησης όλα τα αντικείμενα τοποθετήθηκαν ξανά πάλι επάνω στο Βάσα, στις αρχικές τους θέσεις.
Τα πολεμικά πλοία του 17ου αιώνα δεν ήταν απλώς πολεμικές μηχανές, αλλά πλωτά παλάτια. Τα ξυλόγλυπτα του Βάσα αναπαριστούν λιοντάρια, βιβλικούς ήρωες, Ρωμαίους αυτοκράτορες, θαλάσσια όντα, αρχαίες ελληνικές θεότητας και πολλά άλλα, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί πως στα ύφαλα του Βάσα εντοπίστηκαν τα έξι πανιά τα οποία δεν είχαν ακόμη σηκωθεί κατά την ώρα που συνέβη το ναυάγιο. Είναι τα παλαιότερα πανιά που έχουν διασωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο και τα οποία, πριν από τη συντήρησή τους, ήταν τόσο ευαίσθητα, όσο και ο ιστός μιας αράχνης.
Το σκάφος, ωστόσο, αντιμετωπίζει τώρα μια νέα πρόκληση για την επιβίωσή του, καθώς οι συντηρητές του προειδοποιούν ότι κινδυνεύει να καταρρεύσει εάν δεν αποκτήσει μια νέα δομή στήριξης κόστους 150 εκατομμυρίων κορωνών (£11,8 εκατ.). Προκειμένου να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη διατήρησή του, το Μουσείο Vasa στη Στοκχόλμη – όπου το πλοίο εκτίθεται από το 1990 – αναφέρει ότι το πλοίο χρειάζεται επειγόντως έναν νέο εσωτερικό σκελετό στήριξης, ώστε να συνεχίσει το «ταξίδι» του, καθώς αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού και έναν προορισμό από τους δημοφιλέστερους της Σκανδιναβίας.
