Της Μαρίας Παπουτσή
Τριάντα πέντε χρόνια ακριβώς κλείνουν σήμερα, από τη μέρα που η Bette Davis (1908 – 1989), ένα από τα μεγαλύτερα αστέρια του Χόλυγουντ, πήρε την αιώνια θέση της στον ουρανό.
Συνεπής ως το τέλος με την αντισυμβατική της ιδιοσυγκρασία, η μεγάλη ντίβα επέλεξε να μας αποχαιρετήσει, αφήνοντας ένα τελευταίο ηχηρό μήνυμα στην ταφόπλακά της στο Κοιμητήριο του Hollywood Hills: She did it the hard way (Τα κατάφερε με τον δύσκολο τρόπο).
Η τελευταία της δημόσια δήλωση υπήρξε απόλυτα ειλικρινής, αν αναλογιστεί κανείς τη θυελλώδη ζωή της, που περιλάμβανε μεγάλες ερμηνείες, πολυτάραχες προσωπικές σχέσεις, συγκρούσεις με στερεότυπα, δικαστικές διαμάχες τεράστιου βεληνεκούς με το κινηματογραφικό μεγαθήριο Warner Bros, ατελείωτους δημιουργικούς καυγάδες με σκηνοθέτες και συναδέλφους της αλλά και μια από τις μεγαλύτερες καλλιτεχνικές κόντρες στην ιστορία του Χόλυγουντ, αυτή με την Τζόαν Κρόφορντ. Όντως τα έκανε όλα με τον δύσκολο τρόπο η Bette Davis, με εξαίρεση ένα: το προσωπικό της στυλ!
Είναι αδύνατο να μιλήσει κανείς για εικονικές προσωπικότητες που άφησαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους στην ιστορία της μόδας, χωρίς να αναφερθεί στη γυναίκα με το καθηλωτικό βλέμμα και την απαράμιλλη αίσθηση του στυλ, που φορούσε τις εντυπωσιακές τουαλέτες, τα αυστηρά ντε πιες, τις γούνες, τα γάντια και τα δραματικά καπέλα με την ίδια άνεση που εμείς φοράμε το τζιν μας, ενώ ταυτόχρονα κάπνιζε με χαρακτηριστικό τρόπο το τσιγάρο της και δε δίσταζε να τσαλακώσει τον εαυτό της σε ακραίο σημείο, ώστε να αποδώσει σωστά τα κατακερματισμένα, τραγικά πλάσματα που συχνά επέλεγε ως ρόλους. Γιατί η Davis, αν και υπήρξε μια πραγματική καλλονή, δεν ήταν ματαιόδοξη, αλλά μια σπουδαία καλλιτέχνης!
Ήδη από την δεκαετία του 1930 – περίοδο μεγάλης επαγγελματικής περιπέτειας αλλά και αναγνώρισης για το ταλέντο της – η Bette Davis έλαμπε με την λυγερή της κορμοστασιά, τα σαρκώδη κατακόκκινα χείλη, τα λεπτά φρύδια και, κυρίως, το έντονο βλέμμα και την αιχμηρή προσωπικότητά της, παρά το γεγονός πως τα έντονα χαρακτηριστικά και ο εκρηκτικός χαρακτήρας της ερχόταν σε απόλυτη αντίθεση με τις γλυκές, καθωσπρέπει, αψεγάδιαστες πρωταγωνίστριες των κινηματογραφικών ταινιών. Ωστόσο, κατάφερε να αποδώσει μοναδικά τη διακριτική, σοφιστικέ θηλυκότητα αυτής της δεκαετίας, αλλά και τις δραματικές της απηχήσεις, με την πολυτέλεια και τις μεταξωτές μεταλλικές τουαλέτες, αποτελώντας μαζί με τις Τζιν Χάρλοου, Μάρλεν Ντίντριχ και Γκρέτα Γκάρμπο τα πιο ισχυρά πρότυπα μόδας της περιόδου.
Φορώντας το κομψό, συντηρητικό ταγιέρ της, η Davis κοντραρίστηκε στα ίσα με το συντηρητικό (και εξόχως πατριαρχικό) Χόλυγουντ της Χρυσής Εποχής, με την ιστορική δικαστική της κόντρα με την Warner, διεκδικώντας την καλλιτεχνική της ελευθερία, για να γίνει η πρώτη γυναίκα στην ιστορία του αμερικανικού κινηματογράφου που μίλησε για τις τεράστιες ανισότητες στη βιομηχανία του θεάματος.
Με δύο Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου στο ενεργητικό της (Dangerous 1935, Jezebel 1938) και συνολικά έντεκα υποψηφιότητες για το ίδιο βραβείο από το 1934 έως το 1962, υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες ηθοποιούς της εποχής της, αν και δεν κατάφερε να αποσπάσει το πολυπόθητο χρυσό αγαλματίδιο για δύο από τις πιο εικονικές ερμηνείες της, αυτή της Margo Channing στο All about Eve το 1950 και της Baby Jane Hudson στο ψυχολογικό θρίλερ τρόμου What Ever Happened to Baby Jane? το 1962.
Ειδικά στην περίπτωση του All about Eve η Davis πραγματοποίησε μια εξαιρετική καλλιτεχνική επιστροφή, συνεργαζόμενη με την 20th Century Fox, μετά από τη λήξη του συμβολαίου της με την Warner Bros έναν χρόνο πριν, λόγω της άρνησής της να επιλέγουν τα στούντιο τους ρόλους της.
Το υπέροχο μεταξωτό κοστούμι σε χρώμα καφέ της σοκολάτας, με γούνινες λεπτομέρειες στις μανσέτες και στις τσέπες και μια εντυπωσιακή καρφίτσα από faux διαμάντια να στολίζει το ντραπάρισμα στο ντεκολτέ του αριστερού στήθους, που σχεδίασε για χάρη της η μεγάλη ενδυματολόγος Edith Head, έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου, αλλά και της μόδας, ως μία από τις ωραιότερες έξωμες τουαλέτες.
Ο μύθος γύρω από το φόρεμα αυτό λέει πως αρχικά σχεδιάστηκε με τετράγωνο ντεκολτέ και καλυμμένους ώμους. Η κατασκευή του άργησε να ολοκληρωθεί και έφτασε στο στούντιο την ημέρα που θα ξεκινούσε το γύρισμα της σκηνής του πάρτι, όπου ο χαρακτήρας της Davis θα το φορούσε. Την ώρα που η ενδυματολόγος προβάρισε το ρούχο με την πρωταγωνίστρια για να δει αν είναι σωστό, ανακάλυψε με έκπληξη πως είχαν γίνει λάθος μετρήσεις, με αποτέλεσμα να περισσεύει υπερβολικά ύφασμα στην περιοχή των ώμων. Κι ενώ έντρομη η Head ετοιμαζόταν να ζητήσει από τον σκηνοθέτη Joseph L. Mankiewicz να αναβάλει το γύρισμα, ώστε να έχει χρόνο για να διορθώσει το κοστούμι, η Davis που στεκόταν μπροστά στον καθρέφτη, έσπρωξε απλά τους ώμους προς τα μπράτσα της και είπε: «Δε νομίζεις πως δείχνει καλύτερα έτσι;». Η Head συμφώνησε. Με μερικές στρατηγικές ραφές έφερε το φόρεμα να κουμπώνει γάντι στην κομψή σιλουέτα της Davis και κάπως έτσι γεννήθηκε το μυθικό αυτό φόρεμα.
Bigger than life! Έτσι της άρεσε να περιγράφει τον εαυτό της, αγνοώντας όσους την αποκαλούσαν ανισόρροπη, εγωκεντρική και κακιά. Μπορεί και να ήταν, αλλά τι σημασία έχει τελικά; Όπως επεσήμανε χαρακτηριστικά ένας γνωστός αρθρογράφος την δεκαετία του 1940, «αν ζούσε πριν από δύο αιώνες η Davis θα πέθαινε σίγουρα στην πυρά, σα μάγισσα, τόση είναι η δύναμη και η ενέργεια που κρύβει μέσα της και ψάχνει τρόπους να εκτονωθεί». Ίσως και να είναι αυτός τελικά ο χαρακτηρισμός που την εκφράζει πραγματικά: μάγισσα της μεγάλης οθόνης και του στυλ!
Το σίγουρο είναι πως αποδείχτηκε ανθεκτική και διαχρονική. Με το πείσμα, το πάθος και το ταλέντο του το εικοσάχρονο κορίτσι που ξεκίνησε δειλά την καριέρα του στη σκηνή του Μπρόντγουεϊ το 1929 κατάφερε να κλείσει έξι ολόκληρες δεκαετίες δημιουργικής πορείας, να σφραγίσει ρόλους, να γκρεμίσει προκαταλήψεις, να διακριθεί και να λάμψει στην αιωνιότητα!
Το 1981 η Kim Carnes απέσπασε δύο Γκράμι και τέσσερις εβδομάδες στην κορυφή του αμερικανικού Top 10, υμνώντας το βλέμμα της στην επιτυχία Bette Davis eyes, ενώ εννέα χρόνια αργότερα η Madonna στο περίφημο Vogue δήλωνε «Bette Davis we love you», συνδέοντας τη μεγάλη σταρ με την ποπ κουλτούρα αλλά και επιβεβαιώνοντας την άποψη πως μια γυναίκα είναι πραγματικά εντυπωσιακή, όχι όταν τη θαυμάζουν οι άντρες, αλλά όταν την αποθεώνουν οι γυναίκες!
