Από τον Δημήτριο Γκουγκουλή
Επίκουρο Καθηγητή Διαχείρισης Υγείας Παραγωγικών Ζώων – Τμήμα Κτηνιατρικής Σχολή Επιστημών Υγείας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ζούμε, δυστυχώς, μια δεύτερη μεγάλη επιδημία στην Ελλάδα, αμέσως μετά το ξέσπασμα της πανώλης των αιγοπροβάτων. Τα κρούσματα ευλογιάς παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις και καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε έναν νέο ιό με μεγαλύτερη ικανότητα εξάπλωσης, αυξημένη ανθεκτικότητα στο περιβάλλον και υψηλούς δείκτες νοσηρότητας και θνησιμότητας. Το μόνο παρήγορο είναι ότι και τα δυο νοσήματα δεν αποτελούν απειλή για τη δημόσια υγεία.
Ανατρέχοντας τη βιβλιογραφία, δεν βρήκα άλλη περίπτωση χώρας που να έχει δεχτεί διαδοχικά πλήγματα επιδημιών μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα στο ίδιο ζωικό είδος. Τι κάνει, λοιπόν, την περίπτωση της Ελλάδας μοναδική σε παγκόσμιο επίπεδο;
Είναι βέβαιο ότι η σταθερή τιμή του αιγοπρόβειου γάλακτος, σε συνδυασμό με τις προηγούμενες απώλειες ζωικού κεφαλαίου και τη μεγάλη παγκόσμια ζήτηση της φέτας, αυξάνουν τη ζήτηση για νέο ζωικό κεφάλαιο και κάνουν σχεδόν επιτακτική την ανάγκη για αύξηση του υπάρχοντος. Αυτό, όμως, που είναι πραγματικά ακατανόητο είναι γιατί το πάθημα της εισαγωγής μολυσμένων με πανώλη ζώων δεν έγινε μάθημα στην περίπτωση της ευλογιάς. Το να επιδιώκουμε να φέρουμε (δεν χρησιμοποιώ τον όρο “εισαγωγή”, καθώς συνάδει με τη συμμόρφωση σε νόμους και ελέγχους) ζώα από χώρες που γνωρίζουμε ότι αποτελούν δεξαμενή τέτοιων νοσημάτων, ξεπερνά κάθε έννοια λογικής. Η επιχειρηματολογία της κοινής βόσκησης στα σύνορα του Έβρου ή της μετάδοσης μέσω εντόμων δεν αποκλείεται, αλλά κάποιος θα αναρωτηθεί γιατί δεν υπήρχαν ανάλογες περιπτώσεις τα προηγούμενα χρόνια και εμφανίστηκαν τώρα, που διεξάγουμε αυστηρότερους ελέγχους λόγω της πανώλης.
Το παρόν άρθρο δεν έχει σκοπό να δαιμονοποιήσει καταστάσεις ή να απαντήσει σε ερωτήματα που άπτονται των ελεγκτικών μηχανισμών, αλλά να θέσει σαφείς στόχους για το μέλλον. Για να θεωρήσουμε ότι έχουμε προηγμένη κτηνοτροφία και να εισέλθουμε επιτέλους στην εποχή της ‘κτηνοτροφίας ακριβείας’, πρέπει να ξεκινήσουμε από τα βασικά, δηλαδή από την καταγραφή και την ταυτοποίηση. Όσοι ζουν και δραστηριοποιούνται στον χώρο της ζωικής παραγωγής γνωρίζουν καλά τι σημαίνει σήμανση και ταυτοποίηση των αιγοπροβάτων: ενώτια σε σακούλα για να τοποθετηθούν λίγο πριν έρθει ο έλεγχος, ανταλλαγές μεταξύ κτηνοτρόφων για να συμπληρωθούν οι απαιτήσεις των επιδοτήσεων, απώλεια ενωτίων με τη δικαιολογία ότι έπεσαν, βγήκαν, κόπηκαν, κ.λπ.
Αξιοσημείωτο είναι ότι, στην προσπάθεια για οριστική λύση του προβλήματος, προτάθηκαν και εφαρμόστηκαν για κάποια περίοδο οι ηλεκτρονικοί βώλοι, που τοποθετούνταν στο στομάχι του ζώου μέσω κατάποσης και παρέμεναν εκεί μόνιμα. Ωστόσο, οι ηλεκτρονικοί βώλοι δεν επικράτησαν, με την προσχηματική αιτιολογία του υψηλού κόστους και της δύσκολης τοποθέτησης. Αναγνωρίζεται, όμως, ότι μια τέτοια λύση θα καθιστούσε πολύ δύσκολη, έως και αδύνατη, τη μη σύννομη μετακίνηση, πώληση, ανταλλαγή και σφαγή των ζώων. Μια εναλλακτική είναι η χρήση υποδόριων εμφυτευμάτων ταυτοποίησης, παρόμοιων με αυτά που χρησιμοποιούνται στα ζώα συντροφιάς. Η ανησυχία ότι ένα τέτοιο εμφύτευμα θα μπορούσε να καταναλωθεί από τον άνθρωπο μπορεί να αντιμετωπιστεί τοποθετώντας το στην περιοχή πίσω από το αυτί, όπου δεν υπάρχει εδώδιμος ιστός και μπορεί εύκολα να αφαιρεθεί κατά τη σφαγή. Η περιοχή αυτή προσφέρεται για εύκολη τοποθέτηση, όπως συμβαίνει και για τα εμφυτεύματα μελατονίνης που ρυθμίζουν τον αναπαραγωγικό κύκλο, αλλά και για την εύκολη ταυτοποίηση με χρήση φορητού σαρωτή ή σταθερής πύλης σάρωσης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο για του ηλεκτρονικούς βόλους όσο και για τα υποδόρια εμφυτεύματα υπάρχει η δυνατότητα μετάδοσης δεδομένων ζωτικών λειτουργιών του ζώου, όπως για παράδειγμα η θερμοκρασία του σώματος, προσφέροντας έτσι σημαντικές πληροφορίες για την ορθή διαχείριση της υγείας και της ευζωίας και θέτοντας τις βάσεις για την ανάπτυξη της «κτηνοτροφίας ακρίβειας»
Η χρήση αυτών τεχνολογιών είναι πλέον επιβεβλημένη και η σημασία τους αναδείχθηκε και από άλλες δημοσιευμένες προτάσεις συναδέλφων, που τόνισαν τη σημασία της ιχνηλασιμότητας στις μετακινήσεις των ζώων μέσω ειδικών και παρομοίων τεχνολογιών στα οχήματα μεταφοράς. Βρισκόμαστε σε ένα σημείο όπου η δικαιολογία του κόστους εφαρμογής τέτοιων τεχνολογιών πλέον δεν ευσταθεί, καθώς έχουν ήδη δαπανηθεί πολλαπλάσια ποσά για αποζημιώσεις, εργατοώρες, εργαστηριακό εξοπλισμό και αναλώσιμα στη διαχείριση των τελευταίων επιδημιών.
Στην προσπάθεια για την ανάδειξη και σταθεροποίηση της ασφάλειας και ποιότητας των ζώων και των προϊόντων μας, οφείλουμε να ξεκινήσουμε από τον πιο σημαντικό και βασικό παράγοντα, που δεν είναι άλλος από τη συνέπεια: συνέπεια προς τη μεταχείριση των ζώων, συνέπεια προς στους κανόνες της πολιτείας, συνέπεια προς τον συνάδελφο κτηνοτρόφο και κυρίως συνέπεια προς τον καταναλωτή.
