Ο διεθνώς συμφωνημένος στόχος να διατηρηθεί η παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας κάτω από 1,5 βαθμούς Κελσίου είναι πλέον «πιο νεκρός κι από το καρφί της πόρτας», με το 2024 να είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα είναι η πρώτη μεμονωμένη χρονιά πάνω από αυτό το όριο, όπως επισημαίνει o Guardian σε άρθρο του για την πορεία των διαπραγματεύσεων για το κλίμα στην COP29.
Tα πράγματα γίνονται ακόμα πιο απαισιόδοξα καθώς στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων στον κόσμο που συλλογικά αποτυγχάνουν να ανακόψουν την επικίνδυνη παγκόσμια υπερθέρμανση, θα προστεθεί σύντομα και ο Ντόναλντ Τραμπ. Ο νεοεκλεγείς αμερικανός πρόεδρος αναμένεται να καταρρίψει τις κλιματικές πολιτικές και έτσι, εκτιμά η έκθεση Cat, να προσθέσει τουλάχιστον 0,04 βαθμούς Κελσίου στην παγκόσμια θερμοκρασία.
Πρόκειται δε για το θλιβερό συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν οι επιστήμονες του κλίματος – ακόμη και όταν οι παγκόσμιοι ηγέτες συγκεντρώνονται για συνομιλίες για το κλίμα με σκοπό υποτίθεται πώς οι κυβερνήσεις θα προσπαθήσουν να παραμείνουν εντός του πιο πάνω στόχου.
Ο Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να καταρρίψει τις κλιματικές πολιτικές και όπως εκτιμά η έκθεση Cat, θα προσθέσει τουλάχιστον 0,04 βαθμούς Κελσίου στην παγκόσμια θερμοκρασία.
COP29: Νεκρός ο στόχος των «1,5o C»
Τρεις από τις πέντε κορυφαίες ερευνητικές ομάδες που παρακολουθούν τις παγκόσμιες θερμοκρασίες θεωρούν ότι το 2024 είναι τουλάχιστον κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου θερμότερο από την προβιομηχανική εποχή, υπογραμμίζοντας ότι πρόκειται για το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί, ξεπερνώντας ακόμα και το ρεκόρ που σημειώθηκε μόλις πέρυσι. Τα τελευταία 10 συνεχόμενα χρόνια ήταν ήδη τα πιο καυτά 10 χρόνια που έχουν καταγραφεί ποτέ.
Αν και ένας μόνο χρόνος με θερμοκρασίες πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου δεν σημαίνει από μόνος του καταστροφή για το κλίμα, ούτε παραβιάζει τη συμφωνία του Παρισιού του 2015, στην οποία οι χώρες συμφώνησαν να προσπαθήσουν να διατηρήσουν τη μακροπρόθεσμη άνοδο της θερμοκρασίας κάτω από αυτό το σημείο, οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι αυτή η φιλοδοξία έχει ουσιαστικά καταργηθεί παρά τις προτροπές των ηγετών που αυτές τις μέρες συμμετέχουν στη σύνοδο κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, COP29, στο Αζερμπαϊτζάν.
«Ο στόχος να αποφευχθεί η υπέρβαση του «1,5 C» είναι πιο νεκρός από ένα καρφί πόρτας. Είναι σχεδόν αδύνατο να το αποφύγουμε σε αυτό το σημείο, επειδή απλώς περιμέναμε πάρα πολύ για να δράσουμε», δήλωσε ο Zeke Hausfather, επικεφαλής της έρευνας για το κλίμα στο Stripe και ερευνητής στο Berkeley Earth. «Περνάμε με ταχύτητα τη γραμμή του 1,5 C με επιτάχυνση και αυτό θα συνεχιστεί μέχρι να σταματήσουν να ανεβαίνουν οι παγκόσμιες εκπομπές».
Το περασμένο έτος ήταν τόσο εκπληκτικά ζεστό, ακόμη και στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης, που προκάλεσε «κάποια αναζήτηση ψυχής» μεταξύ των επιστημόνων του κλίματος, είπε ο Hausfather. Τους τελευταίους μήνες υπήρξε επίσης επίμονη ζέστη παρά την εξασθένιση του Ελ Νίνιο, ένα περιοδικό κλιματικό γεγονός που επιδείνωσε τις θερμοκρασίες που είχαν ήδη αυξηθεί από την καύση ορυκτών καυσίμων.
«Θα είναι η πιο ζεστή χρονιά [φέτος] με απροσδόκητα μεγάλη διαφορά. Αν συνεχίσει να είναι τόσο ζεστό, είναι ανησυχητικό σημάδι», είπε. «Το να ξεπεράσουμε τον 1,5 C φέτος είναι πολύ συμβολικό και είναι ένα σημάδι ότι πλησιάζουμε ολοένα και περισσότερο στο να ξεπεράσουμε αυτόν τον στόχο».
Οι επιστήμονες του κλίματος αναμένουν σε γενικές γραμμές ότι θα γίνει σαφές ότι ο στόχος των 1,5 βαθμών Κελσίου, που συμφωνήθηκε από τις κυβερνήσεις μετά από εκκλήσεις από ευάλωτα νησιωτικά κράτη ότι κινδυνεύουν να εξαφανιστούν εάν οι θερμοκρασίες αυξηθούν περισσότερο από αυτό, θα έχει ξεπεραστεί μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Παρά το γεγονός ότι οι χώρες συμφώνησαν να απεξαρτηθούν από τα ορυκτά καύσιμα, φέτος πρόκειται να καταγραφεί νέο ρεκόρ για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ακόμη και αν εκπληρωθούν οι τρέχουσες εθνικές δεσμεύσεις, ο κόσμος βρίσκεται σε πορεία αύξησης της θερμοκρασίας κατά 2,7 βαθμούς Κελσίου, κινδυνεύοντας με καταστροφικούς καύσωνες , πλημμύρες, λιμοί και αναταραχές. «Σαφώς αποτυγχάνουμε να κάμψουμε την καμπύλη», δήλωσε η Sofia Gonzales-Zuñiga, αναλύτρια στο Climate Analytics, η οποία βοήθησε στην διαμόρφωση της εκτίμησης θερμοκρασίας Climate Action Tracker (Cat).
Ωστόσο, οι συνομιλίες Cop29 στο Μπακού διατήρησαν τις εκκλήσεις για δράση ώστε η άνοδος της θερμοκρασίας να παραμείνει κάτω από τον 1,5 C. «Μόνο εσείς μπορείτε να νικήσετε το ρολόι στον 1,5 C», προέτρεψε τους παγκόσμιους ηγέτες την Τρίτη ο Αντόνιο Γκουτέρες, γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, αναγνωρίζοντας επίσης ότι ο πλανήτης υποβάλλεται σε ένα «σεμινάριο κλιματικής καταστροφής».
Ωστόσο, ο στόχος του 1,5 C φαίνεται τώρα να είναι απλώς ένας ρητορικός, και όχι επιστημονικά εφικτός, στόδος, ένας φραγμός τεράστιων ποσοτήτων μελλοντικής αφαίρεσης άνθρακα από τεχνολογίες που δεν έχουν ακόμη αποδειχθεί. «Ποτέ δεν πίστευα ότι ο 1,5C ήταν ένας πιθανός στόχος. Νόμιζα ότι ήταν ένα άσκοπο πράγμα», δήλωσε ο Gavin Schmidt, κλιματικός επιστήμονας στη Nasa. «Δεν εκπλήσσομαι, όμως για το ότι σχεδόν όλοι οι επιστήμονες του κλίματος το προσπερνάμε σε ένα γρήγορο κλιπ».
Yπάρχουν και οι αισιόδοξοι
Παρά αυτή τη ζοφερή προοπτική, ορισμένοι επισημαίνουν ότι η εικόνα εξακολουθεί να φαίνεται πολύ πιο ρόδινη από ό,τι πριν από τη συμφωνία του Παρισιού, όταν ήταν προβλέψιμη μια καταστροφική αύξηση της θερμοκρασίας κατά 4 βαθμούς Κελσίου ή περισσότερο. Η φθηνή και άφθονη καθαρή ενέργεια αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς, με τη μέγιστη ζήτηση πετρελαίου να αναμένεται μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας.
«Συναντήσεις σαν αυτές θεωρούνται συχνά ως μαγαζιά που μιλάνε», είπε ο Αλεξάντερ Ντε Κρό, ο Βέλγος πρωθυπουργός, στη σύνοδο κορυφής Cop29. «Και ναι, αυτές οι επίπονες διαπραγματεύσεις δεν είναι καθόλου τέλειες. Αλλά αν συγκρίνετε την κλιματική πολιτική τώρα με μια δεκαετία πριν, βρισκόμαστε σε έναν διαφορετικό κόσμο».
Ωστόσο, καθώς ο κόσμος ξεπερνά τους 1,5 βαθμούς Κελσίου, υπάρχουν ανησυχητικές αβεβαιότητες με τη μορφή «σημείων ανατροπής» του κλίματος, τα οποία μόλις ξεκινήσουν δεν μπορούν να σταματήσουν στα ανθρώπινα χρονοδιαγράμματα, όπως η μετατροπή του Αμαζονίου σε σαβάνα και η κατάρρευση των πολικών πάγων.
