Της Μαρίας Παπουτσή
Americans came, they sewed, they conquered
Οι Αμερικανοί ήρθαν, έραψαν, κατέκτησαν
Τίτλος στο πρωτοσέλιδο του WWD 30/11/1973
Ποτέ μια επίδειξη μόδας δε συγκέντρωσε τόση λάμψη, χλιδή, χρήμα και διάσημες προσωπικότητες, όσο η περίφημη «Μάχη των Βερσαλλιών», που διοργανώθηκε τον Νοέμβριο του 1973 στο μεγαλοπρεπές ανάκτορο του Παρισιού, με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για την αποκατάστασή του.
Στην Ιστορία της μόδας η συνάντηση αυτή έχει καταγραφεί ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα, όχι τόσο για τη μοναδικότητα και την πολυτέλειά της, όσο για τον αντίκτυπο που είχε στην μετέπειτα πορεία της βιομηχανίας του ενδύματος.
Εν αρχή ην το πάλαι ποτέ μεγαλοπρεπές μνημείο, που οι φθορές του χρόνου επέβαλλαν τη συντήρηση και αποκατάστασή του. Μια αποκατάσταση που το κόστος της ήταν αναπόφευκτα ιλιγγιώδες… Για να λύσει τα θέμα της εξεύρεσης των απαραίτητων κονδυλίων ο τότε Έφορος των Βερσαλλιών, Gerald Van der Kemp, απευθύνθηκε στο μοναδικό πρόσωπο που θα μπορούσε να διαχειριστεί μια πρόκληση τέτοιου μεγέθους: στην Αμερικανίδα υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων Eleanor Lambert, γνωστή και ως «Αυτοκράτειρα της 7ης Λεωφόρου», διάσημη για την τεράστια επιρροή της στον κόσμο της μόδας.
Η Lambert έχοντας ήδη στο ενεργητικό της τη σύλληψη και θεσμοθέτηση εκδηλώσεων μόδας με τεράστιο κύρος και απήχηση, όπως η Διεθνής Λίστα των πιο Καλοντυμένων, τα Βραβεία του Συμβουλίου Αμερικανών Σχεδιαστών, η Εβδομάδα Μόδας της Νέας Υόρκης και το περίφημο Met Gala, διέθετε την εμπειρία και τις διασυνδέσεις για να συγκεντρώσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον και – φυσικά – το απαιτούμενο ποσό. Έτσι και έγινε!
Γνωστή για το τεράστιο έργο της στην προώθηση και ανάπτυξη της μόδας της πατρίδας της, η Lambert δε θα άφηνε μια τόσο μεγάλη ευκαιρία αναξιοποίητη. Δημιούργησε την τέλεια συνθήκη, για να δείξουν οι σχεδιαστές των Η.Π.Α. τη δουλειά τους στο Παρίσι, τότε διεθνή πρωτεύουσα της μόδας: μια επίσημη δεξίωση για τη συγκέντρωση των χρημάτων, που θα παρέθετε η βαρόνη Marie – Hélène de Rothschild, μετά από μια φαντασμαγορική επίδειξη μόδας στην οποία θα παρουσίαζαν δείγματα της δουλειάς τους καταξιωμένοι Γάλλοι και ανερχόμενοι Αμερικανοί σχεδιαστές, πλαισιωμένοι από διάσημους καλλιτέχνες.
Η πρότασή της, όπως ήταν αναμενόμενο, έγινε δεκτή και στην εκδήλωση κλήθηκαν δέκα σχεδιαστές, πέντε από κάθε χώρα. Για τη Γαλλία συμμετείχαν οι Yves Saint Laurent, Pierre Cardin, Emanuel Ungaro, Christian Dior (εκπροσωπημένος από τον Marc Bohan) και Hubert de Givenchy, για τις Η.Π.Α. οι Oscar de la Renta, Stephen Burrows, Halston, Bill Blass και Anne Klein (εκπροσωπούμενη από τη βοηθό της Donna Karan). Κάθε σχεδιαστής έπρεπε να παρουσιάσει 8 σχέδια.
Η ανακοίνωση της εκδήλωσης τράβηξε αυτόματα το ενδιαφέρον των ΜΜΕ και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, ενώ αντίστοιχη κινητοποίηση προκάλεσε και στους διεθνείς κοσμικούς κύκλους, με τα μέλη τους να αναμένουν την πολυπόθητη πρόσκληση – απόδειξη της αναγνώρισης της θέσης τους μέσα στον κόσμο των διάσημων και ισχυρών. Μάλιστα, ο διεθνής Τύπος ήταν αυτός που καλλιέργησε την ανταγωνιστική διάσταση της εκδήλωσης, που από τους διοργανωτές παρουσιάστηκε ως δημιουργική συνύπαρξη, δίνοντάς της την ονομασία με την οποία έμεινε τελικά στην Ιστορία.
Ως ημερομηνία πραγματοποίησης ορίστηκε η 28η Νοεμβρίου 1973 και οι προετοιμασίες ξεκίνησαν. Η εκδήλωση χρηματοδοτήθηκε πλουσιοπάροχα από πανίσχυρους χορηγούς και ο αριθμός των καλεσμένων ανέρχονταν στους 700 συν τα 100 μοντέλα της επίδειξης. Μεγάλοι καλλιτέχνες όπως ο Rudolf Nureyev, η Liza Minnelli και η Josephine Baker, αλλά και σταρ της εποχής όπως η Dalida και η Jane Birkin πλαισίωναν τις δημιουργίες των σχεδιαστών, σε ένα μεγαλειώδες σόου μουσικής και χορού, στη σκηνή του περίφημου Théâtre Gabriel, της Βασιλικής όπερας των Βερσαλλιών, που εγκαινιάστηκε το 1770, στον επίσημο εορτασμό του γάμου του Λουδοβίκου 16ου και της Μαρίας Αντουανέτας. Μετά το τέλος της επίδειξης το πρόγραμμα προέβλεπε επίσημο γεύμα στους χώρους των Βασιλικών Διαμερισμάτων, όπου οι καλεσμένοι θα έφταναν διασχίζοντας την περίφημη Αίθουσα με τους Καθρέφτες, κατά μήκος της οποίας θα υπήρχαν παραταγμένοι άντρες με λευκές περούκες και λιβρέα, όπως προέβλεπε το πρωτόκολλο επί βασιλείας.
Ογδόντα τρεις ροτόντες στήθηκαν στα πέντε από τα δωμάτια των Βασιλικών Διαμερισμάτων, καλυμμένες με λινά τραπεζομάντηλα σε χρώμα (τι άλλο;) μπλε ρουά και το χρυσό fleurs-de-lis – σύμβολο της Γαλλικής Βασιλείας – τυπωμένο στην επιφάνειά τους. Πολυτελή κρύσταλλα και ασημικά συμπλήρωναν το στήσιμο των τραπεζιών, ενώ ως δώρο υποδοχής επιλέχθηκε ένα χρυσό κουτί με αρώματα της Revlon. Το γεύμα περιλάμβανε πατέ, καπνιστό ψάρι, χοιρομέρι βουτηγμένο σε λάδι τρούφας, κρύο μοσχάρι, πάπια και πλούσια επιλογή από επιδόρπια, ενώ συνοδεύτηκε από το περίφημο κρασί της οικοδέσποινας Château Lafite Rothschild του 1965 και γαλλική σαμπάνια Bollinger του 1969. Ο χώρος ήταν φωτισμένος διακριτικά, με λευκά κεριά σε χρυσά κηροπήγια.
Στην τελική ευθεία της διοργάνωσης oι προετοιμασίες διοργανωτών και συμμετεχόντων ήταν πυρετώδεις, ενώ το Παρίσι συντονίστηκε με το μεγάλο κοσμικό γεγονός, καθώς μια βδομάδα πριν τη διεξαγωγή του ξεκίνησαν τα καθημερινά θεματικά πάρτι, με κορυφαίο αυτό στο club Maxim την παραμονή της. Παράλληλα στο χώρο της εκδήλωσης οι Αμερικανοί σχεδιαστές είχαν να αντιμετωπίσουν την έλλειψη φωτός, τα πιεσμένα ωράρια πρόσβασης στη σκηνή και τον όγκο της επίδειξης, που αποδείχθηκε τεράστιος, καθώς οι Γάλλοι συνάδελφοί τους έπαιρναν όλες τις ώρες για πρόβες και τους καλύτερους χώρους για την προετοιμασία.
Η μεγάλη ημέρα έφτασε και το εντυπωσιακό Théâtre Gabriel πλημμύρισε από διάσημα πρόσωπα: Grace Kelly, Elizabeth Taylor, Jacqueline de Ribes, Gloria Guinness, Andy Warhol, Χριστίνα Ωνάση… Διάσημοι καλλιτέχνες, πανίσχυροι επιχειρηματίες και όλο το ευρωπαϊκό jet set έδωσαν το παρών, σε μια συνάντηση επίδειξης πλούτου και χλιδής, που θα μπορούσε να τροφοδοτήσει για εβδομάδες τις κοσμικές στήλες και τα tabloid της εποχής.
Το σόου ξεκίνησε αλλά, όπως αποδείχθηκε, η ιδέα της Lambert ήταν κάτι πολύ παραπάνω από μια επίδειξη σχεδιαστών: ήταν η συνάντηση δύο διαφορετικών κόσμων, που ανέτρεπε την μέχρι τότε παγιωμένη αντίληψη για τη μόδα, αλλάζοντας τη δυναμική της παγκόσμιας βιομηχανίας της.
Από τη μία πλευρά οι Γάλλοι εκπρόσωποι της υψηλής ραπτικής, με πολυτελείς δημιουργίες που χάνονταν μέσα σε μια εικόνα βαριά και υπερφορτωμένη: ζωντανή ορχήστρα, ρινόκεροι στη σκηνή και περίτεχνα, φανταχτερά σκηνικά εμπνευσμένα από τον 17ο αιώνα. Μια πανάκριβη παραγωγή 150 λεπτών, που άφηνε την αίσθηση του παλιού, του κουρασμένου και ξεπερασμένου.
Απέναντί τους οι Αμερικανοί με pret-a-porte και σπορ ρούχα, ελάχιστα σκηνικά, έμφαση στον δραματικό φωτισμό και στη χορογραφία και απόλυτη πρωταγωνίστρια την εκρηκτική Liza Minelli, που παρουσίασε κάθε σχεδιαστή με ένα μουσικοχορευτικό νούμερο, κατέλαβαν τη σκηνή με δυναμισμό, νιάτα, άνεση, δυνατή ενέργεια, πάθος και παλμό, προσφέροντας ένα σύγχρονο θέαμα 30 λεπτών που θύμιζε Broadway και προκαλώντας τον ενθουσιασμό του κοινού.
Την παράσταση ωστόσο έκλεψαν με την παρουσία τους οι δέκα εντυπωσιακές αφροαμερικανές καλλονές, που έδωσαν ζωντάνια και διαφορετική ενέργεια στο show, χορεύοντας στη σκηνή και μεταφέροντας για πρώτη φορά στα σαλόνια του Παρισιού το ηχηρό μήνυμα της συμπερίληψης. Ήταν οι Pat Cleveland, Bethann Hardison, Billie Blair, Jennifer Brice, Alva Chinn, Norma Jean Darden, Charlene Dash, Barbara Jackson, Ramona Saunders και Amina Warsuma. Από εκείνη τη μέρα οι καριέρες τους εκτοξεύτηκαν στα ύψη και μαζί άνοιξε ο δρόμος για τα μοντέλα όλων των φυλών και εθνοτήτων στα μεγάλα ντεφιλέ!
Πέρασμα σε μια νέα περίοδο, αυτός ήταν ο αντίκτυπος της ιστορικής επίδειξης, που εξελίχθηκε σε έναν αντικατοπτρισμό των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών της εποχής. Οι Αμερικανοί σχεδιαστές μπήκαν δυναμικά στον χώρο της μόδας, δίνοντας έμφαση στον ψυχαγωγικό της χαρακτήρα, στην άνεση, στην απλότητα, στην πρακτικότητα και στην ελευθερία να επιλέγεις το στυλ που σου ταιριάζει. Η παντοκρατορία των Γάλλων couturier που μέχρι τότε ήταν οι μόνοι που όρισαν τις τάσεις της μόδας τελείωσε εκείνο το βράδυ, μέσα σε ένα παλιομοδίτικο σκηνικό ανούσιας χλιδής και ξεπερασμένων κοινωνικών αντιλήψεων.
Ειρωνεία ή ποιητική δικαιοσύνη το τέλος της «βασιλείας» τους διαδραματίστηκε στο μεγαλοπρεπές Ανάκτορο των «γαλαζοαίματων» προγόνων τους, μέσα σε μια νύχτα και η αλήθεια είναι πως μετά τη «Μάχη των Βερσαλλιών», η μόδα δεν ήταν ποτέ ξανά η ίδια.
