Οι Νηές είναι παραθαλάσσιος οικισμός της Σούρπης στην περιφερειακή ενότητα Μαγνησίας σε υψόμετρο 10 μέτρα. Βρίσκεται σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από τη Σούρπη Μαγνησίας και από το σημείο, που κατά την ελληνική μυθολογία, ξεκίνησε ο Αχιλλέας με τους άνδρες του για τον Τρωικό Πόλεμο. Βρίσκονται επίσης σε απόσταση επτά χιλιομέτρων από την Αμαλιάπολη (παλαιότερα Μιτζέλα) και σε κοντινή απόσταση από την πόλη του Αλμυρού.
Ο οικισμός βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του Παγασητικού Κόλπου και στην είσοδο του ομώνυμου όρμου. Η βλάστηση της περιοχής χαρακτηρίζεται από τις εκτεταμένες ελαιοκαλλιέργειες. Το «Μετόχι» της Ιεράς Μονής Ξενιάς βρίσκεται στην περιοχή Νηές του Νομού Μαγνησίας και απέχει λίγα χιλιόμετρα από τον Αλμυρό. Είναι τοποθετημένο πάνω σε μικρή χαρακτηριστική χερσόνησο, εντός του Παγασητικού Κόλπου. Εξαιτίας της πυκνής φύτευσης ελαιόδεντρων η Ιερά Μονή, στην προσπάθειά της να τα εκμεταλλευτεί, έκτισε κάποιους βοηθητικούς χώρους δίπλα στην θάλασσα, προκειμένου να συλλέγει, να επεξεργάζεται και να αποθηκεύει τα προϊόντα. Το Μετόχι λειτουργούσε για πολλά χρόνια ως ελαιοτριβείο από τους ίδιους τους μοναχούς αλλά στην πορεία εγκαταλείφθηκε.
Στη μικρή χερσόνησο υπάρχουν κτίρια(διώροφο σπίτι, αποθήκη, βοηθητικοί χώροι). Εδώ έμεναν οι μοναχοί κατά την περίοδο της συγκομιδής της ελιάς. Στην αποθήκη, δίπλα στο διώροφο σπίτι, υπήρχαν μεγάλες ξύλινες κάδες (βαρέλια) στις οποίες έβαζαν τις ελιές. Ελαιοτριβείο πιθανότατα υπήρχε και εδώ παλιότερα. Αυτό που ενισχύει την υπόθεση αυτή είναι η ύπαρξη κομματιών από μυλόπετρες και εντοιχισμένα μεταλλικά στηρίγματα στον τοίχο της μεγάλης αποθήκης, που ίσως στήριζαν την πρέσα. Τα κτίρια χρησιμοποιούνταν από τους μοναχούς έως το 1960 περίπου, διότι τα περιβόλια αργότερα ενοικιάστηκαν σε ντόπιους. Στα περισσότερα κτίρια υπάρχουν εντοιχισμένες πλάκες, στις οποίες αναγράφεται η ημερομηνία κτίσεως. Σήμερα, τα κτίρια παραμένουν αχρησιμοποίητα και καταρρέουν.
Στον μυχό του όρμου Νηές, έχει εντοπιστεί στο παρελθόν καταποντισμένο τμήμα οικισμού, της Μέσης Εποχής του Χαλκού (2100/1950 – 1650/1550 π.Χ.), το οποίο βρίσκεται σε βάθος από λίγα εκατοστά έως δυόμιση μέτρα από το βάθος της θάλασσας, καταλαμβάνει έκταση δε άνω των δέκα στρεμμάτων. Στην ευρύτερη περιοχή απαντούν πηγές γλυκού νερού, πλέον εκτεταμένες στα δυτικά που σχηματίζουν και μικρό έλος. Πηγές υπάρχουν και κοντά στην ίδια την θέση, όπου βρίσκεται μια νεότερη υδρομάστευση για τις ανάγκες των μοναστηριακών εγκαταστάσεων, οι οποίες χρησίμευαν, έως και την δεκαετία του 1960, στην συγκομιδή και επεξεργασία ελαιοκάρπου από τον εκτεταμένο ελαιώνα που αναπτύσσεται στην παράκτια πεδιάδα του μυχού του όρμου.
Το Μετόχι χαρακτηρίστηκε ως νεότερο μνημείο άξιο διατήρησης με την Υ.Α./ΔΙ.Ν.Σ.Α.Κ./61356/1567/3-10-2005 και δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. 1442/Β/19-10-2005. Επομένως, προστατεύεται από τις διατάξεις του Ν.30280/82 «περί προστασίας αρχαίων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς». Το κτιριακό συγκρότημα, το οποίο τα τελευταία χρόνια καταρρέει στην κυριολεξία, θα μπορούσε να αποκατασταθεί και να αναδειχθεί δημιουργώντας ένα πολυσύνθετο εκθεσιακό χώρο, προβάλλοντας τον ενάλιο αρχαιολογικό πλούτο της περιοχής σε συνδυασμό με το τοπικό προϊόν της ελιάς, καθιστώντας το σημείο πόλο έλξης και αναφοράς για την ευρύτερη περιοχή.
Στο βίντεο, ο αρχιτέκτονας Δημήτριος Καραγκούνης, Επίτιμος Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της ΕΦΑΛΑΡ σχολιάζει την σημερινή κατάσταση του κτιριακού συγκροτήματος…
