Προτροπή σε όλες τις γυναίκες-δικαιούχους του προγράμματος πρόληψης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας να εκμεταλλευθούν τις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις και να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, απευθύνουν οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (νοσοκομείο «Αλεξάνδρα») της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαρία Καπαρέλου (παθολόγος – ογκολόγος), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (παθολόγος καθηγήτρια Θεραπευτικής Επιδημιολογίας και προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (καθηγητής Θεραπευτικής Ογκολογίας – Αιματολογίας και διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής).
Με αφορμή τον μήνα ευαισθητοποίησης, όπως έχει καθιερωθεί ο Ιανουάριος, οι γιατροί τονίζουν ότι «μπορεί να προληφθεί και να θεραπευθεί εφόσον διαγνωσθεί εγκαίρως».
Οι γιατροί υπενθυμίζουν και την αξία της πρόληψης της νόσου μέσω του εμβολιασμού των κοριτσιών ηλικίας 9 έως 14 ετών έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV. Οπως τονίζουν, «ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, αν και αποτελεί σημαντική απειλή για την υγεία των γυναικών παγκοσμίως, μπορεί να προληφθεί και να θεραπευτεί εφόσον διαγνωσθεί εγκαίρως».
Τις επισημάνσεις αυτές κάνουν οι ειδικοί γιατροί με αφορμή τον μήνα ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας όπως έχει καθιερωθεί ο Ιανουάριος. Η συγκεκριμένη μορφή καρκίνου είναι η τέταρτη συχνότερη στις γυναίκες παγκοσμίως. Το 2022 εκτιμάται ότι 660.000 γυναίκες διαγνώσθηκαν με τη νόσο και 350.000 γυναίκες πέθαναν εξαιτίας της. Σχεδόν 94% των θανάτων αυτών συνέβησαν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, γεγονός που αντικατοπτρίζει ανισότητες στην πρόσβαση σε εμβολιασμό κατά του ιού HPV, προληπτικό έλεγχο και θεραπεία.
Ο ιός HPV
Οπως τονίζουν οι γιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής, ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι ο ιός HPV, ο οποίος προκαλεί μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη που μπορεί να επηρεάσει το δέρμα, την περιοχή των γεννητικών οργάνων και τον λαιμό. «Στις περισσότερες περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό σύστημα απομακρύνει τον ιό από τον οργανισμό. Ωστόσο, η επίμονη λοίμωξη από HPV υψηλού κινδύνου μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη ανώμαλων κυττάρων, τα οποία στη συνέχεια μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο. Η επίμονη λοίμωξη από HPV στον τράχηλο της μήτρας είναι υπεύθυνη για το 95% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, εάν δεν αντιμετωπιστεί. Συνήθως απαιτούνται 15-20 χρόνια για να εξελιχθούν τα ανώμαλα κύτταρα σε καρκίνο, αλλά στις γυναίκες με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως σε περιπτώσεις μη θεραπευμένου HIV (AIDS), αυτή η διαδικασία μπορεί να επιταχυνθεί και να διαρκέσει 5-10 χρόνια», επισημαίνουν. Παράγοντες κινδύνου για την εξέλιξη του καρκίνου είναι μεταξύ άλλων ο τύπος HPV, η ανοσολογική κατάσταση της ασθενούς, η παρουσία άλλων σεξουαλικά μεταδιδόμενων λοιμώξεων, η χρήση ορμονικής αντισύλληψης και το κάπνισμα.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η πρόληψη περιλαμβάνει τον εμβολιασμό κατά του HPV, που είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός εάν χορηγηθεί στην προεφηβική ηλικία και συνιστάται για κορίτσια ηλικίας 9-14 ετών, και τον τακτικό προληπτικό έλεγχο με τεστ Παπανικολάου ή/και τεστ HPV, συνήθως από την ηλικία των 30 ετών, με τακτική επανάληψη. Εάν διαγνωστεί νωρίς, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να θεραπευτεί πλήρως. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι η νόσος μπορεί να εξαλειφθεί ως δημόσιο πρόβλημα υγείας έως το 2120, εφόσον οι χώρες επιτύχουν τους στόχους 90-70-90 για τον εμβολιασμό έναντι του HPV, τις προληπτικές εξετάσεις και την πρόσβαση σε θεραπεία, αντιστοίχως.
Προτάσεις
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, για να εξαλειφθεί τον επόμενο αιώνα ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας θα πρέπει όλες οι χώρες να διατηρήσουν τη συχνότητα των περιστατικών σε λιγότερο από 4 ανά 100.000 γυναίκες, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί εάν έως το 2030 το 90% των κοριτσιών έως 15 ετών εμβολιαστεί έναντι του HPV, το 70% των γυναικών κάνει προληπτικούς ελέγχους και το 90% των διαγνωσμένων περιστατικών έχει πρόσβαση στη θεραπεία. Στην Ελλάδα έχει ήδη επεκταθεί η κάλυψη του εμβολιασμού έναντι του ιού HPV σε κορίτσια και αγόρια ηλικίας 15-18, ενώ υλοποιείται και το πρόγραμμα δωρεάν προσυμπτωματικών εξετάσεων για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε όλες τις γυναίκες 21 έως 65 ετών. Εως τα μέσα Δεκεμβρίου 2024, περισσότερες από 20.000 γυναίκες είχαν κάνει εξετάσεις στο πλαίσιο του προγράμματος.
