Περίπου έξι δέκατα του δευτερολέπτου μετά τη μετωπική σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών στα Τέμπη τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου 2023 σημειώθηκε μεγάλη έκρηξη, που προκάλεσε μια μεγάλη «μπάλα» φωτιάς.
Τεχνικοί σύμβουλοι των οικογενειών των θυμάτων διαπίστωσαν ότι από το μεγάλο θερμικό φορτίο ξέσπασε έντονη πυρκαγιά, που ξεκίνησε από το βαγόνι του κυλικείου στο Intercity και μεταδόθηκε στο επιβατικό βαγόνι Β2. Στο βαγόνι του κυλικείου έκαιγε τουλάχιστον για 100 λεπτά.
Από τα 57 θύματα τα 30 απανθρακώθηκαν. Για τα περισσότερα εξ αυτών δεν κατέστη ιατροδικαστικά δυνατόν να διαπιστωθεί με ακρίβεια ο μηχανισμός θανάτου. Εκτιμάται, πάντως, ότι τουλάχιστον πέντε έως επτά θύματα έχασαν τη ζωή τους από τη φωτιά και όχι από τη σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών.
Τέμπη: Σε κλοιό η Hellenic Train
Αυτή η πυρκαγιά, καθώς και το αίτιο που την προκάλεσε, είναι μία από τις κρίσιμες πτυχές του δυστυχήματος των Τεμπών, που απασχολεί μέχρι και σήμερα ερευνητές και συγγενείς θυμάτων. Μέσα στον Φεβρουάριο αναμένεται να παραδοθεί και το σχετικό πόρισμα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για τα αίτια της έκρηξης και της πυρκαγιάς. Πλέον, δύο χρόνια μετά το δυστύχημα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε ότι «δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα» εάν η εμπορική αμαξοστοιχία μετέφερε παράνομο εύφλεκτο υλικό και ότι «υπάρχουν πολλά ενδεχόμενα ανοιχτά».
Η έκρηξη
Η Hellenic Train είχε διατυπώσει την πεποίθηση πως η έκρηξη ήταν αποτέλεσμα του βραχυκυκλώματος που προκλήθηκε όταν κόπηκαν τα καλώδια ηλεκτροδότησης της σιδηροδρομικής γραμμής μετά τη σύγκρουση των αμαξοστοιχιών και ταυτόχρονα αναφλέγησαν σωματίδια ελαίου σιλικόνης που χρησιμοποιούνται για την ψύξη των μηχανών. Παρόμοια ήταν η τοποθέτηση και της Πυροσβεστικής σε συμπληρωματική έκθεση αυτοψίας που συνέταξε έπειτα από αίτημα του ανακριτή. Τους ίδιους ισχυρισμούς είχε υποστηρίξει δημοσίως και ο πρωθυπουργός μετά το δυστύχημα.
Ωστόσο, οι τεχνικοί σύμβουλοι ορισμένων εκ των οικογενειών των θυμάτων (μέλη της Επιτροπής Διερεύνησης Ανεξάρτητων Πραγματογνωμόνων Οικογενειών – ΕΔΑΠΟ) κατέληξαν σε διαφορετικά συμπεράσματα στο πόρισμά τους, απορρίπτοντας κατηγορηματικά τα έλαια σιλικόνης των μετασχηματιστών ως πρωτογενή αιτία της αρχικής ανάφλεξης.
Πραγματοποίησαν σειρά από πειράματα διαπιστώνοντας ότι το έλαιο σιλικόνης είναι «εξαιρετικά δύσφλεκτο». Επισήμαναν ότι επιτρέπεται να φορτωθεί σε οποιοδήποτε φορτηγό, τρένο, πλοίο, ακόμη και σε αεροσκάφος, και να μεταφερθεί χωρίς επιφύλαξη ως προς την επικινδυνότητά του. Σημείωσαν ότι μετά τη σύγκρουση έλαιο σιλικόνης βρέθηκε διασκορπισμένο στο έδαφος, στα συντρίμμια, αλλά και στα ρούχα διασωθέντων, αποδεικνύοντας ότι δεν καταναλώθηκε από την τεράστια ανάφλεξη, αλλά παρέμεινε στον χώρο στην άκαυστη αρχική μορφή του. Ακόμη υπογραμμίζουν ότι εάν είχε αναφλεγεί και καεί ολόκληρη η ποσότητα του ελαίου των μετασχηματιστών, τότε η περιοχή των συντριμμιών θα έπρεπε να ήταν καλυμμένη με λευκή σκόνη.
Μερικές εβδομάδες μετά το πολύνεκρο δυστύχημα, κι ενώ τα συντρίμμια είχαν ήδη απομακρυνθεί και ο χώρος είχε καλυφθεί με χαλίκι, έγινε λήψη δειγμάτων από το σημείο της σύγκρουσης και στάλθηκαν στο Γενικό Χημείο του Κράτους. Από τις αναλύσεις που έγιναν ανιχνεύτηκε η χημική ουσία ξυλόλιο. Πρόκειται για έναν εύφλεκτο χημικό διαλύτη, που χρησιμοποιείται για την παρασκευή χρωμάτων, αλλά και τη νόθευση καυσίμων.
Σύμφωνα με τους πραγματογνώμονες των οικογενειών, οι ενδείξεις που υπάρχουν μέχρι στιγμής για την ύποπτη καύσιμη ύλη θα μπορούσαν να είχαν μετατραπεί σε αποδείξεις εάν είχε κινηθεί ταχύτερα η ανακριτική διαδικασία και είχαν γίνει άλλες ενέργειες τον Μάρτιο του 2023.
Το φορτίο
Η προσοχή των τεχνικών συμβούλων των οικογενειών εδώ και πολλούς μήνες έχει στραφεί στο περιεχόμενο των κοντέινερ της εμπορικής αμαξοστοιχίας. Η Hellenic Train σε έγγραφό της προς τον ανακριτή ανέφερε ότι η αμαξοστοιχία 63503 αποτελείτο από δύο ηλεκτράμαξες και 13 βαγόνια, εκ των οποίων τα τρία είχαν φτάσει στην Ελλάδα μέσω του σταθμού της Γευγελής και τα υπόλοιπα παρελήφθησαν από τον σταθμό διαλογής της Θεσσαλονίκης.
Σε νέα ανακοίνωσή της, χθες, η Hellenic Train υποστήριξε ότι από τα 13 βαγόνια της εμπορικής αμαξοστοιχίας τα τρία πρώτα που εκτροχιάστηκαν μετέφεραν πλατιά προϊόντα ελασματοποίησης από σίδηρο (λαμαρίνες). Σύμφωνα με την εταιρεία, τα υπόλοιπα περιείχαν παρασκευάσματα διατροφής (βαγόνια 4-7), μπίρες (βαγόνια 8-9), σύρματα από σίδηρο (βαγόνια 10-11) και κενά εμπορευματοκιβώτια (βαγόνια 12-13).
Το οπτικό υλικό
Απαντήσεις για το περιεχόμενο των βαγονιών θα μπορούσαν να δώσουν τα βίντεο από κάμερες ασφαλείας. Ωστόσο, η διαδικασία αναζήτησης αυτού του υλικού στο σημείο φόρτωσης της εμπορικής αμαξοστοιχίας, αλλά και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς απ’ όπου διήλθε, ξεκίνησε με σοβαρή καθυστέρηση μηνών. Οι πραγματογνώμονες των οικογενειών (ΕΔΑΠΟ), καθώς και δικηγόροι, είχαν ζητήσει να ελεγχθούν τα πλάνα για να διαπιστωθεί εάν υπήρχε παράνομο ή μη δηλωμένο φορτίο.
Το οπτικό υλικό δόθηκε στην ανάκριση υπό μορφήν 15 σκληρών δίσκων. Προέκυψαν, όμως, και άλλες καθυστερήσεις. Από τους δικηγόρους και τους πραγματογνώμονες των οικογενειών διαπιστώθηκε ότι ο ΟΣΕ δεν είχε στείλει υλικό από τον σταθμό φόρτωσης της εμπορικής αμαξοστοιχίας, αλλά από τον επιβατικό σταθμό. Ακολούθησε νέο αίτημα για την κατάσχεση των σωστών δίσκων.
Σύμφωνα με τους πραγματογνώμονες των οικογενειών, η πορεία της εμπορικής αμαξοστοιχίας εκτιμάται πως καταγράφηκε από πολλές κάμερες σε 15 διαφορετικά σημεία της διαδρομής. Καθώς πέρασαν μήνες από τη στιγμή των εγγραφών, θεωρείται πλέον ότι είναι πολύ δύσκολο έως πρακτικά αδύνατο να ανακτηθούν πλάνα από τους σκληρούς δίσκους.
