Της Ειρήνης Παπουτσή
Με τον Οιδίποδα Τύραννο, του Σοφοκλή, σε μετάφραση Μίνωα Βολανάκη, αναμετριέται φέτος ο Θανάσης Σαράντος όχι μόνο ως σκηνοθέτης αλλά και ως πρωταγωνιστής, σε μια παράσταση που απέσπασε θερμές κριτικές σε Ελλάδα και εξωτερικό και τιμήθηκε με το Βραβείο «Κάρολος Κουν» από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών, την οποία θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν οι θεατρόφιλοι της Λάρισας, στο πλαίσιο της «Θεατρικής Άνοιξης» που διοργανώνει το Θεσσαλικό Θέατρο.
Ο Οιδίποδας, βασιλιάς της Θήβας, αναλαμβάνει να βρει τον δολοφόνο του Λαΐου, ο οποίος, σύμφωνα με τον χρησμό, είναι υπεύθυνος για τον φοβερό λοιμό που έχει πλήξει την πόλη του. Στην πορεία ανακαλύπτει πως όχι μόνο είναι ο ίδιος ο φονέας του προηγούμενου βασιλιά της Θήβας, αλλά και ο δολοφόνος του πατέρα του και σύζυγος της μητέρας του. Έπειτα από αυτή την αποκάλυψη της τραγικής αλήθειας, η Ιοκάστη απαγχονίζεται και ο Οιδίποδας αυτοτυφλώνεται.
Επίκαιρο παρά ποτέ το κείμενο του Σοφοκλή, σε μια παράσταση που θα ανέβει στην σκηνή του θεάτρου «Κώστας Τσιάνος» το Σάββατο 12 Απριλίου (21.00) και την Κυριακή 13 Απριλίου (18.00 και 20.15), με τον Θανάση Σαράντο να μιλά στη LarissaPress για την σκηνοθετική του προσέγγιση, την αλαζονεία της εξουσίας, τα «γυναικεία» χαρακτηριστικά του Τειρεσία, μα και τη σχέση του με τη Λάρισα και το Θεσσαλικό Θέατρο, όπου έκανε τα πρώτα του καλλιτεχνικά βήματα το 1994, με τη Μαρία Πενταγιώτισσα, του Μποστ, σε σκηνοθεσία Κώστα Τσιάνου.
Χαρούμενος για την καλλιτεχνική του επικοινωνία με το κοινό της πόλης μας και συνεπέστατος στο τηλεφωνικό μας ραντεβού ο Θανάσης Σαράντος μιλά με θέρμη για το κείμενο του Σοφοκλή και… πέφτει στα βαθιά, απαντώντας στην πρώτη μας ερώτηση: Τελικά ο άνθρωπος μπορεί να ξεφύγει από το πεπρωμένο του;
«Αυτό ακριβώς είναι και το ερωτηματικό του ήρωα, η μοίρα του οποίου ήταν προδιαγεγραμμένη με έναν τρόπο. Ο ίδιος πάλι θεώρησε πως μπορεί να κάνει την υπέρβαση και έφτασε στα όρια της αλαζονείας.. Όπως και να’ χει είναι ένα διαχρονικό ζήτημα η υπέρβαση της υποτιθέμενης ανθρώπινης λογικής μπροστά στο θείο, τους άγραφους νόμους και τη φύση, εκεί όπου ο άνθρωπος δε νοιώθει τη μικρότητά του», ήταν τα πρώτα του λόγια, μιλώντας μας για ένα κείμενο αθάνατο.
«Θαρρώ πως ο κάθε άνθρωπος έχει μια αποστολή, έναν ρόλο. Το θαύμα της ζωής είναι μεγάλο και ανεξήγητο, αναζητούμε λόγους ύπαρξης και την επαφή μας με το θείο, το φως και το θαύμα που λέγεται ζωή. Ο Οιδίποδας μπορεί να παραμένει τυφλός στη συνείδησή του, ωστόσο δε γεννηθήκαμε για να ζούμε στο σκοτάδι».
Σκηνοθετικά πως προσεγγίσατε ένα κείμενο που συνηθίσαμε να βλέπουμε σε ανοιχτούς και μεγάλους χώρους;
«Ο Οιδίπους Τύραννος ως ιστορία εμπεριέχει ένα μυστήριο. Είναι μάλλον το πρώτο αστυνομικό έργο που έχει γραφεί. Γνωρίζουμε εξαρχής τον ένοχο και αυτό με διευκόλυνε, αφού ο κλειστός χώρος μπορεί να συμβάλλει στην ατμόσφαιρα. Αυτό ήταν που με κέντρισε ώστε να δω κατά πόσο λειτουργεί σε κλειστό χώρο και το αποτέλεσμα θα έλεγα πως με δικαιώνει, καθώς αποτυπώνεται τόσο η ένταση όσο και το ενδιαφέρον με το οποίο παρακολουθούν οι θεατές».
Αναμετριέστε με ένα κείμενο που σαφώς θέτει ζητήματα για τη σχέση πολίτη – Πολιτείας που βιώνει κρίση. Πως το αντιμετωπίζετε;
«Με την επισήμανση ότι “κατηγορηθήκαμε” πως δεν χρησιμοποιήσαμε αρχαιοπρεπή ενδύματα θα έλεγα πως ο Οιδίποδας, ως χαρακτήρας με μεγάλη αυτοπεποίθηση και κύρος, αποτελεί τον τέλειο πολιτικό. Εξάλλου, όλο το έργο έχει να κάνει με την στάση και την αντίδραση του κυβερνήτη την ώρα της κρίσης, όπως και με το πώς τελικά ο λαός προσπαθεί να βρει λύσεις μέσα από τον ηγέτη του. Προφανώς και ο Οιδίποδας ξεπερνά τα όρια διαπράττοντας ύβρι, η διαφορά του όμως με τους σημερινούς πολιτικούς είναι ότι ο ίδιος αναλαμβάνει την ευθύνη, την ώρα που γίνεται παράδειγμα προς αποφυγή. Πρόκειται για τραγικό ήρωα, που στο τέλος όμως αφήνει – μέσω της κάθαρσης – θετικό αποτύπωμα».
Την Ιοκάστη και τον Τειρεσία ερμηνεύει η Αγγελική Λεμονή. Συνήθως, στο αρχαίο δράμα, άνδρες υποδύονται γυναικείους ρόλους. Γιατί επιλέξατε γυναίκα για τον ρόλο του Τειρεσία;
«Πρόκειται για τη μοναδική γυναίκα του έργου. Στην εκδοχή της παράστασης υπάρχει κοινή συνισταμένη, αφού και οι δύο ήρωες έχουν να κάνουν με το ζήτημα της μοίρας. Προσέξτε όμως κάτι, ο Τειρεσίας γνωρίζει την αλήθεια και αποζητά να την αποκαλύψει ενώ η Ιοκάστη προσπαθεί να την αποκρύψει. Στην ουσία μιλάμε για τη σύγκρουση του Οιδίποδα με αυτούς τους δυο. Να προσθέσω εδώ πως ο Τειρεσίας ήταν… ξωτικό, άφυλος και με θηλυκά στοιχεία».
Και η μετάφραση του Μίνωα Βολανάκη 30 χρόνια μετά, αλλά και η μουσική του Κώστα Ευαγγελίδη πως λειτουργούν στην παράσταση;
«Ειλικρινά είμαστε ευτυχείς όταν παίζουμε με αυτή τη μετάφραση, μια σύγχρονη και επί της ουσίας μετάφραση 30 ετών, με την οποία ο Βολανάκης ασχολήθηκε πολύ, ενώ οι μελέτες του πάνω στον λαβύρινθο της σκέψης του Σοφοκλή αποτελούν πηγή έμπνευσης. Πρόκειται για ένα έργο τρομακτικό και ελκυστικό μαζί, ενώ τα 45 ηχοτοπία του Κώστα Ευαγγελίδη συνάδουν με τη δράση, καθώς ο ίδιος μπήκε στην ψυχολογία του Οιδίποδα».
Κλείνοντας, δε θα μπορούσα να μην σταθώ στους ιδιαίτερους δεσμούς σας με τη Λάρισα και το Θεσσαλικό Θέατρο. Άλλωστε από δω ξεκίνησε η καλλιτεχνική σας πορεία το 1994, με την Μαρία Πενταγιώτισσα, σε σκηνοθεσία Κώστα Τσιάνου. Έχουν «ιδιαιτερότητες» οι εδώ εμφανίσεις σας;
«Το Θεσσαλικό Θέατρο και η πορεία του έχουν ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου, ενώ ο δάσκαλός μου, Κώστας Τσιάνος, μας έδωσε έμπνευση με τις παραστάσεις του (Ηλέκτρα, Χοηφόρες κλπ.), κυρίως ως προς τον τρόπο που προσέγγισε μοναδικά το αρχαίο δράμα, το πάντρεμα με τη λαϊκή παράδοση και τη χρήση του Χορού. Ας μην ξεχνάμε, το αρχαίο ελληνικό δράμα είναι παγκόσμιο, ωστόσο η αποκοπή από τις ρίζες εξακολουθεί να με ενοχλεί. Η συγκίνησή μου λοιπόν είναι μεγάλη, όπως και το αίσθημα ευθύνης για το “εκπαιδευμένο” θεατρικά κοινό της Λάρισας. Μεγάλη η έγνοια μου κάθε που ανταμώνουμε…», ολοκληρώνει την κουβέντα μας ο Θανάσης Σαράντος.
