Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία υπέγραψαν χθες, Πέμπτη 17 Απριλίου ένα «Μνημόνιο Προθέσεων» (Memorandum of Intent), σηματοδοτώντας το πρώτο βήμα προς μια ευρύτερη συμφωνία για την εκμετάλλευση των στρατηγικών ορυκτών της Ουκρανίας.
Η συμφωνία αυτή στοχεύει στην ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών και στην ίδρυση ενός επενδυτικού ταμείου για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, η οποία συνεχίζει να αντιμετωπίζει τις συνέπειες της ρωσικής εισβολής του 2022.
Η υπογραφή του μνημονίου έρχεται μετά από μια περίοδο εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών, με αποκορύφωμα τη συνάντηση μεταξύ του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι τον Φεβρουάριο, η οποία κατέληξε σε έντονη διαφωνία. Ωστόσο, οι πρόσφατες προσπάθειες αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων οδήγησαν στην υπογραφή του μνημονίου, υπογραμμίζοντας τη σημασία της αμερικανικής υποστήριξης για την Ουκρανία στον αγώνα της κατά της Ρωσίας.
Η συμφωνία προβλέπει την παροχή προνομιακής πρόσβασης των ΗΠΑ στους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των σπάνιων γαιών, του γραφίτη, του λιθίου, του τιτανίου και του ουρανίου. Επιπλέον, προβλέπεται η δημιουργία ενός κοινού επενδυτικού ταμείου για την ανοικοδόμηση της χώρας, με τη συμμετοχή τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Ωστόσο, η συμφωνία δεν περιλαμβάνει εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ προς την Ουκρανία, γεγονός που έχει προκαλέσει ανησυχίες στο Κίεβο.
Στην Ουάσινγκτον η ολοκλήρωση της συμφωνίας
Ο Πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Ντένις Σμιχάλ, αναμένεται να επισκεφθεί την Ουάσινγκτον την επόμενη εβδομάδα για περαιτέρω διαπραγματεύσεις με τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, με στόχο την ολοκλήρωση της συμφωνίας έως τις 26 Απριλίου. Η συμφωνία θα πρέπει να επικυρωθεί από το ουκρανικό κοινοβούλιο για να τεθεί σε ισχύ.
Η συμφωνία αυτή έχει προκαλέσει αντιδράσεις στην Ουκρανία, με ορισμένους να εκφράζουν ανησυχίες ότι η χώρα εκμεταλλεύεται την ευάλωτη θέση της Ουκρανίας για να αποκτήσει πρόσβαση στους φυσικούς της πόρους. Επιπλέον, υπάρχουν ανησυχίες ότι η συμφωνία μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις της Ουκρανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους διεθνείς εταίρους.
Παρά τις ανησυχίες, η ουκρανική κυβέρνηση θεωρεί τη συμφωνία ως ένα σημαντικό βήμα προς την οικονομική ανάκαμψη της χώρας και την ενίσχυση των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η συμφωνία αυτή αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο για την Ουκρανία όσο και για τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και για τη γεωπολιτική ισορροπία στην περιοχή.
Το κείμενο
Η εφημερίδα Guardian έφερε στο φως το κείμενο της συμφωνίας, το οποίο αναφέρει:
«Μνημόνιο προθέσεων μεταξύ της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της κυβέρνησης της Ουκρανίας για την οριστικοποίηση της επίσημης συμφωνίας για την οικονομική εταιρική σχέση και το επενδυτικό ταμείο ανασυγκρότησης
λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έχουν παράσχει σημαντική οικονομική και υλική στήριξη στην Ουκρανία μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022,
λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αμερικανικός λαός επιθυμεί να επενδύσει μαζί με τον ουκρανικό λαό σε μια ελεύθερη, κυρίαρχη και ασφαλή Ουκρανία,
λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Ουκρανία επιθυμούν μια διαρκή ειρήνη στην Ουκρανία και μια διαρκή εταιρική σχέση μεταξύ των δύο λαών και κυβερνήσεών τους,
λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Ουκρανία αναγνωρίζουν τη συμβολή της Ουκρανίας στην ενίσχυση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας με την οικειοθελή παραίτηση από το τρίτο μεγαλύτερο οπλοστάσιο πυρηνικών όπλων στον κόσμο,
λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Ουκρανία προτίθενται να δημιουργήσουν ένα επενδυτικό ταμείο ανασυγκρότησης στο πλαίσιο μιας οικονομικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των δύο λαών και κυβερνήσεων,
λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η Ουκρανία διεξήγαγαν εξαιρετικά παραγωγικές τεχνικές συζητήσεις στην Ουάσιγκτον, μόλις στις 11-12 Απριλίου 2025, προκειμένου να ολοκληρώσουν τη διαπραγμάτευση μιας συμφωνίας για τη δημιουργία ενός επενδυτικού ταμείου ανασυγκρότησης,
λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες σέβονται την πρόθεση της Ουκρανίας να αποφύγει κατά τη σύνταξη της συμφωνίας συγκρούσεις με τις υποχρεώσεις της Ουκρανίας στο πλαίσιο της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή των συμφωνιών με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και άλλους επίσημους πιστωτές,
λαμβάνοντας υπόψη ότι, με την επιφύλαξη των υπόλοιπων πολιτικών ή νομικών διαδικασιών που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της συμφωνίας, ο Ουκρανός πρωθυπουργός Shmyhal θα επισκεφθεί την Ουάσινγκτον την εβδομάδα της 21ης Απριλίου 2025, για να συναντηθεί με τον Υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Bessent και να παράσχει υποστήριξη υψηλού επιπέδου για την ολοκλήρωση των τεχνικών συζητήσεων σχετικά με τους όρους της συμφωνίας για τη σύσταση επενδυτικού ταμείου ανασυγκρότησης. Οι διαπραγματευτικές ομάδες αναμένεται να υποβάλουν έκθεση σχετικά με την πρόοδο έως τις 26 Απριλίου 2025, με στόχο την ολοκλήρωση των συζητήσεων έως την ημερομηνία αυτή και την υπογραφή το συντομότερο δυνατό- και
Ως εκ τούτου, όπως αποδεικνύεται από τις υπογραφές που παρατίθενται κατωτέρω, η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών και η κυβέρνηση της Ουκρανίας συνάπτουν το παρόν μνημόνιο προθέσεων για να εργαστούν ταχέως προς την ολοκλήρωση των απαραίτητων εγγράφων προκειμένου να οριστικοποιηθεί η συμφωνία για τη σύναψη οικονομικής εταιρικής σχέσης μεταξύ του αμερικανικού και του ουκρανικού λαού και τη δημιουργία επενδυτικού ταμείου ανασυγκρότησης.
Το παρόν μνημόνιο προθέσεων μπορεί να υπογραφεί σε δύο ή περισσότερα αντίγραφα, καθένα από τα οποία θεωρείται ως πρωτότυπο και όλα θεωρούνται ως ένα έγγραφο».
Η Ουκρανία «χρωστά» στις Ηνωμένες Πολιτείες
Το κείμενο, ήρθε μετά τις επανειλημμένα δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει αρκετές φορές πως η Ουκρανία «χρωστά» στις Ηνωμένες Πολιτείες πάνω από 300 δισεκατομμύρια δολάρια, θέτοντας εκ νέου το ζήτημα του κόστους της αμερικανικής στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο.
Από την πλευρά του, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιμένει ότι τα μέχρι τώρα πακέτα στήριξης ήταν χρηματοδοτούμενα με αποφάσεις του Κογκρέσου και δεν συνιστούν δανεισμό – επομένως, δεν υφίσταται νομική ή ηθική υποχρέωση αποπληρωμής.
Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τις συνομιλίες, ο Ζελένσκι εμφανίζεται διατεθειμένος να συζητήσει χρηματοδότηση για μελλοντική βοήθεια, ειδικά σε περίπτωση επανόδου του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Ωστόσο, απορρίπτει την ιδέα να λογαριαστεί η παλαιότερη υποστήριξη ως χρέος, τονίζοντας ότι δόθηκε στο πλαίσιο μιας άλλης πολιτικής και νομικής συμφωνίας.
Το υπό επεξεργασία μνημόνιο ΗΠΑ–Ουκρανίας για στρατηγικά ορυκτά, που συνδέεται άμεσα με τη συζήτηση για την ανοικοδόμηση της χώρας και τη δυτική βοήθεια, αναμένεται να φέρει νέα διλήμματα σε Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες. Καθώς οι ΗΠΑ επιδιώκουν διαφοροποίηση των πηγών τους για κρίσιμες πρώτες ύλες όπως το λίθιο και ο γραφίτης, η συζήτηση δεν περιορίζεται πλέον στην ενίσχυση της Ουκρανίας, αλλά και στο ποιος τελικά θα πληρώσει το κόστος του πολέμου.
Η ανακοίνωση των Ουκρανών
Η Ουκρανή υπουργός Οικονομίας, Γιούλια Σβιριτένκο, δήλωσε ότι το μνημόνιο πρόθεσης ανοίγει τον δρόμο για αυτό που χαρακτήρισε ως συμφωνία οικονομικής συνεργασίας.
Όπως ανέφερε, η τελική συμφωνία θα περιλαμβάνει επίσης τη δημιουργία ενός επενδυτικού ταμείου για την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας. Αμερικανοί αξιωματούχοι εξέφρασαν την ελπίδα πως η συμφωνία θα μπορούσε να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη της επόμενης εβδομάδας.
Η Σβιριτένκο ανακοίνωσε την υπογραφή του μνημονίου μέσω ανάρτησης στην πλατφόρμα X, χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες, ενώ έχουν αναρτηθεί και φωτογραφίες από την ξεχωριστή υπογραφή του εγγράφου από την ίδια και τον Αμερικανό υπουργό Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ.
Αναφορά μετά την υπογραφή του κειμένου, έκανε και ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου με την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι.
«Έχουμε μια συμφωνία για τα ορυκτά, η οποία, απ’ ό,τι φαίνεται, θα υπογραφεί την Πέμπτη… την επόμενη Πέμπτη. Σύντομα. Και υποθέτω πως θα τηρήσουν τη συμφωνία. Θα δούμε. Αλλά έχουμε συμφωνήσει σε αυτό», είπε.
