Πρόστιμα «φωτιά» για παραβίαση του νόμου των ψηφιακών αγορών (DMA) εξήγγειλε η Κομισιόν στους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς Apple και Meta, ύψους 500 εκατ. και 200 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, ύστερα από έναν χρόνο σχετικής έρευνας.
Πρόκειται για τις πρώτες τέτοιου είδους κυρώσεις στο πλαίσιο του DMA, ενώ η κίνηση έρχεται εν μέσω διαπραγματεύσεων μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ προκειμένου να αποφευχθεί η κλιμάκωση στον πόλεμο των δασμών του Ντόναλντ Τραμπ.
Στο πλαίσιο του DMA, οι τεχνολογικοί κολοσσοί θα πρέπει να επιτρέπουν στους δημιουργούς app να κατευθύνουν τους καταναλωτές σε προσφορές και εκτός των app store τους και χωρίς χρέωση, κάτι που δεν έκανε η Apple.
Παράλληλα, σύμφωνα με τον ίδιο νόμο, οι τεχνολογικές εταιρείες θα πρέπει να έχουν τη συγκατάθεση των χρηστών τους εάν θέλουν να χρησιμοποιούνται τα προσωπικά τους δεδομένα μεταξύ των διαφόρων ψηφιακών υπηρεσιών της ίδιας εταιρείας, κάτι για το οποίο δεν συμμορφώθηκε η Meta.
«Προστασία των Ευρωπαίων καταναλωτών»
«Οι σημερινές αποφάσεις στέλνουν ισχυρό και σαφές μήνυμα. Ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για την απελευθέρωση δυνατοτήτων, επιλογών και ανάπτυξης αλλά και για τη διασφάλιση ότι οι ψηφιακοί παίκτες μπορούν να λειτουργούν σε ανταγωνιστικές και δίκαιες αγορές», σημείωσε η αντιπρόεδρος της Κομισιόν Τερέζα Ριμπέρα, για να προσθέσει ότι επί της ουσίας «προστατεύονται οι Ευρωπαίοι καταναλωτές».
«Η Apple και η Meta δεν συμμορφώθηκαν με τον DMA εφαρμόζοντας μέτρα που ενισχύουν την εξάρτηση των επιχειρηματικών χρηστών και των καταναλωτών από τις πλατφόρμες τους», τόνισε η αντιπρόεδρος της Κομισιόν προειδοποιώντας ότι «όλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ε.Ε. πρέπει να ακολουθούν τους νόμους μας και να σέβονται τις ευρωπαϊκές αξίες».
Πάντως, οι δύο τεχνολογικοί κολοσσοί έχουν πλέον στη διάθεσή τους 60 ημέρες, για να συμμορφωθούν με τις συστάσεις της Κομισιόν, διαφορετικά θα επιβληθούν τα εν λόγω πρόστιμα.
«Θα συνεχίσουμε τον εποικοδομητικό διάλογο προκειμένου να υπάρξει συμμόρφωση, εάν δεν συμβεί τότε θα επιβάλλουμε τις ποινές» εξήγησε ανώτατος αξιωματούχος από την Κομισιόν.
Η έρευνα ξεκίνησε πέρυσι τον Μάρτιο και αφορούσε τέσσερις μεγάλες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας (Apple, Alphabet, Amazon και Meta) για παραβίαση των κανονισμών της ψηφιακής αγοράς της Ευρώπης. Οι τέσσερις εταιρείες, μαζί με τους άλλους λεγόμενους «Φύλακες της ψηφιακής αγοράς» (λόγω του μεγάλου μεγέθους τους και του δυνητικού κινδύνου για τον ανταγωνισμό), έχουν μεγαλύτερες υποχρεώσεις από άλλες εταιρείες. Η έρευνα ξεκίνησε καθώς υπήρχαν ενδείξεις μη συμμόρφωσης με ορισμένες από αυτές τις απαιτήσεις.
Για την Apple συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον DMA, οι εφαρμογές μέσω του App Store θα έπρεπε να ενημερώνουν τους πελάτες τους για εναλλακτικές προσφορές, κάτι για το οποίο η εταιρεία δεν συμμορφώθηκε. Διαπιστώθηκε ότι δεν δίνονταν δηλαδή εναλλακτικές επιλογές στους πελάτες της εταιρείας για φθηνότερες προσφορές εκτός του App Store της, ενώ η Apple δεν κατόρθωσε να αποδείξει ότι οι περιορισμοί αυτοί ήταν αντικειμενικά απαραίτητοι ή αναλογικοί. Στο πλαίσιο της σημερινής απόφασης, η Κομισιόν παράλληλα διέταξε την Apple να άρει αυτούς τους εμπορικούς περιορισμούς, ενώ το πρόστιμο «λαμβάνει υπόψη τη σοβαρότητα και τη διάρκεια της μη συμμόρφωσης».
Μη συμμόρφωση με το μοντέλο «συναίνεσης ή αμοιβής» της Meta
Σύμφωνα με το DMA, οι λεγόμενοι «φύλακες της ψηφιακής αγοράς», όπως χαρακτηρίζεται η Μeta από το 2023, πρέπει να ζητήσουν τη συγκατάθεση των χρηστών για τον συνδυασμό των προσωπικών τους δεδομένων με τις διαφορετικές προσφερόμενες υπηρεσίες της εταιρείας. Οσοι χρήστες δεν συναινούν πρέπει εξάλλου να έχουν πρόσβαση σε ισοδύναμη εναλλακτική.
Τον Νοέμβριο του 2023, η Meta εισήγαγε ένα δυαδικό μοντέλο διαφήμισης «συναίνεσης ή πληρωμής». Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, οι χρήστες του Facebook και του Instagram στην Ε.Ε. είχαν τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ συγκατάθεσης σε συνδυασμό προσωπικών δεδομένων για εξατομικευμένη διαφήμιση ή πληρωμή μηνιαίας συνδρομής για υπηρεσία, χωρίς διαφημίσεις.
Η Κομισιόν διαπίστωσε ότι το μοντέλο αυτό δεν συμμορφώνεται με το DMA, καθώς δεν παρείχε στους χρήστες την απαιτούμενη ειδική προσφορά να επιλέξουν δηλαδή, μια υπηρεσία που χρησιμοποιεί λιγότερα από προσωπικά τους δεδομένα, αλλά είναι κατά τα άλλα ισοδύναμη με την υπηρεσία των «εξατομικευμένων διαφημίσεων». Το μοντέλο επίσης δεν επέτρεπε στους χρήστες να ασκούν το δικαίωμά τους να συναινούν ελεύθερα στον συνδυασμό των προσωπικών τους δεδομένων και των προσφερόμενων υπηρεσιών.
Για το Marketplace
H Κομισιόν πάντως διαπίστωσε ότι η ηλεκτρονική υπηρεσία διαμεσολάβησης της Meta Facebook Marketplace δεν θα καθορίζεται σύμφωνα με το DMA. Η απόφαση ακολουθεί αίτηση που υπέβαλε η Meta στις 5 Μαρτίου 2024 να επανεξετάσει τον ορισμό του Marketplace. Σύμφωνα με αξιολόγηση των επιχειρημάτων της Meta, η Κομισιόν θα προχωρήσει σε νέα διαδικασία καθώς η σχετική έρευνα κατέδειξε ότι το Marketplace είχε λιγότερους από 10.000 επιχειρηματικούς χρήστες το 2024. Επομένως, η Meta δεν πληροί πλέον το σχετικό όριο και έτσι η λεγόμενη υπηρεσία θεωρείται σημαντική για τους χρήστες, ώστε να προσεγγίσουν τους τελικούς καταναλωτές.
Τα πρόστιμα δεν αφορούν τον «πόλεμο» των δασμών
Η έρευνα της Κομισιόν άνοιξε τις εν λόγω έρευνες στις 25 Μαρτίου 2024, ενώ ενημέρωσε για τα πρωταρχικά της ευρήματα την Apple στις 24 Ιουνίου του ίδιου χρόνου και την 1η Ιουλίου τη Meta. Οι δύο τεχνολογικοί κολοσσοί είχαν τη δυνατότητα να προβάλουν τα επιχειρήματά τους και να απαντήσουν σχετικά.
Παρά το γεγονός ότι η απόφαση εξαγγελίας των εν λόγω προστίμων καθυστέρησε για πάνω από έναν μήνα, ανώτατοι αξιωματούχοι της Κομισιόν εξήγησαν ότι η εφαρμογή των κανονισμών υπό τους δύο νόμους των ψηφιακών αγορών (DMA) αλλά και των ψηφιακών υπηρεσιών (DSA) όπως και τα πρόστιμα δεν αφορούν τον εν εξελίξει πόλεμο των δασμών μεταξύ Ουάσιγκτον και Βρυξελλών.
Η Κομισιόν έχει πάντα την υποχρέωση εφαρμογής των νόμων και είναι μια πράξη μη διαπραγματεύσιμη και δεν εξαρτάται από εξωτερικές συνθήκες. Ένα παρόμοιο παράδειγμα είναι αυτό που αφορά την απόφαση της 19ης Μαρτίου, όταν η Κομισιόν αποφάσισε να επιβάλει στην Apple να «ανοίξει» το ψηφιακό ecosystem του iPhone σε τρίτα μέρη, που αποτέλεσε και μεγαλύτερο «πλήγμα» από ένα πρόστιμο, καθώς υποχρεώνει την εταιρεία να αλλάξει το επιχειρηματικό της μοντέλο.
Οι δύο εταιρείες έχουν ήδη ανακοινώσει ότι θα προσφύγουν εναντίον της απόφασης της Κομισιόν ειδικά στην περίπτωση προστίμων, ενώ αναφέρουν ότι έχουν ήδη προσαρμόσει τα επιχειρηματικά τους μοντέλα σύμφωνα με τον DMA.
